تحليل محتواي مولفه‌هاي اطلاعات سلامت در كتاب‌هاي درسي

Content Analysis of Health Information Components in School Textbooks

مقدمه: سلامتي يكي از نعمت‌هاي بي‌كران الهي است كه بر انسان ارزاني گشته است. انسان براي سالم نگه داشتن خود بايدتلاش نمايد به خصوص در عصر كنوني كه زندگي ماشيني رايج شده است. در اين ارتباط پيش از رخ دادن هر گونه بيماري، لازم است آموزش‌هايي داده شود تا افراد سالمي در جامعه حضور داشته باشند. در اين راستا پژوهش حاضر به تحليل محتواي كتب درسي دوره‌ي راهنمايي بر اساس مولفه‌هاي آموزش سلامت از جمله بهداشت پوست، بهداشت دهان و دندان، تغذيه، ورزش و تحرك بدني، مساله‌ي بيماري‌ها (ايدز)، سيگار و مواد مخدر اقدام نموده و ميزان حضور هر يك از مفاهيم مذكور را در كتب درسي مورد بررسي قرار داده است. روش بررسي: روش مورد استفاده، توصيفي از نوع تحليل محتوا با به كارگيري روش Shannon Entropy بود. واحد تحليل نيز صفحات كتب دوره‌ي راهنمايي سال 88-1387 (متن، پرسش‌ها، تمرين‌ها و تصاوير) بود كه در مجموع 15 كتاب و 1915 صفحه را شامل شد. روش تعيين روايي تحليل محتواي پژوهش حاضر نيز بدين صورت بود كه جهت انتخاب مولفه‌ها و شاخص‌هاي مفهوم آموزش و اطلاعات سلامت، ازمنابع در دسترس در اين ارتباط استفاده شد. پس از استفاده ازمنابع متعدد، مولفه‌ها و شاخص‌هاي اين پژوهش به تاييد تعدادي از پزشكان و كارشناسان بهداشت و مسوول در امر سلامت رسيد تا از نقطه نظرات آن‌ها جهت هر چه بهتر شدن اين پژوهش استفاده گردد. يافته‌ها: بيشترين فراواني و ضريب اهميت مربوط به ورزش و تحرك بدني (14 فراواني) و كمترين توجه به مساله‌ي سيگار و مواد مخدر (موردي مشاهده نشد) بود. نتيجه‌گيري: كتاب‌هاي درسي بايد بر آموزش‌هاي لازم جهت آموزش سلامت و بهداشت و ارتقاي آن تاكيد نمايند كه متاسفانه در كتاب‌هاي درسي به برخي ازمولفه‌هاي اطلاعات سلامت توجه چنداني نشده است. واژه‌‌هاي كليدي: تحليل؛ كتاب‌هاي درسي؛ اطلاعات؛ سلامت.

to keep it especially in todayʹs machine life. Therefore, people have to be educated before any kind of disease occurs. This study aimed to analyze the contents of secondary school textbooks regarding health education indices such as skin health, oral hygiene, nutrition, sports and physical activity, diseases (including HIV/AIDS), and smoking and drug abuse. Methods: This descriptive study used Shannon entropy for content analysis. The analysis unit included pages of secondary school books (including texts, questions, exercises, and pictures) during the educational year of 2008-2009. Totally, 15 books containing 1915 pages were included. In order to confirm the reliability, available resources were used to select health information- and education-related components and indexes. The extracted indices and components were then studied by a number of physicians, health experts and managers and their viewpoints were considered to improve the research. Results: The highest and lowest frequency and importance coefficient were related to sports and physical activity (14 cases) and smoking and drug abuse (no cases were found), respectively. Conclusion: Curriculum is the basic approach and strategy in health promotion among students. Hence, the school books should emphasize essential health-related education. However, unfortunately, some aspects of health information have been overlooked in secondary school textbooks. Keywords: Analysis; Textbooks; Information; Health.