بررسي و نقد ترجمه بين‌زباني و ترجمه بين‌نشانه‌اي «مرگ دستفروش» از ديدگاه نشانه‌شناسي انتقادي

Analyzing and Criticizing Interlingual and Intersemiotic Translations of “Death of a Salesman” from a Critical Semiotics Standpoint

مقاله حاضر به بررسي و نقد نمايشنامه «مرگ فروشنده»، ترجمه بين‌زباني آن به فارسي و ترجمه بين‌فرهنگي- بين‌نشانه‌اي آن به يك تله‌تياتر ايراني مي‌پردازد. نمايشنامه از زبان انگليسي به فارسي ترجمه شده و ترجمه فارسي مبناي ترجمه بين‌نشانه‌اي آن بوده است. بر اين اساس نگارنده هر دو ترجمه را با متن‌هاي پيشين مربوطه مقايسه كرده و در هر دو ترجمه، نشانه‌هايي كه مشخصاً كاركرد ايديولوژيك دارند تعيين و بررسي شدند. سپس با بسط نظريه نشانه‌شناسي انتقادي براي نقد ترجمه، انواع اين نشانه‌ها و چگونگي تغييرات و حفظ اين نشانه‌ها در تله‌تياتر تحليل و نقد شده‌اند. يافته‌هاي به دست آمده نشان داد كه در ترجمه بين‌زباني هيچ سانسوري وجود نداشته ولي در تله‌تياتر تقريباً همه نشانه‌هاي داراي كاركرد ايديولوژيك خاص حذف شده‌اند و در‌واقع متن آنقدر سانسور شده كه گاهي حتي انسجام خود را از دست داده است. مترجم/ كارگردان سعي كرده تا جايي كه مي‌تواند متن را مطابق فرهنگ مقصد تغيير دهد و از طريق حذف و اضافه‌كردن نشانه‌هاي منطبق با ديدگاه‌ها و سنت‌هاي غالب متن مقصد و حذف كامل نشانه‌هايي كه با اين ديدگاه‌ها منطبق نيستند و در حقيقت از طريق حذف و اضافه‌هاي كاملاً مشهود با كاركردهاي ايديولوژيك مشخص ديدگاه‌هاي فرهنگ و سنت غالب جامعه مقصد را از طريق ترجمه به دريافت‌كنندگان اعمال كند؛ به همين دليل متني آفريده كه در برخي موارد كاملاً انسجام خود را از دست داده و يا نسبت به متن پيشين معناهاي متفاوتي پيدا كرده كه گاه حتي در تضاد كامل با معناهاي موردنظر متن اصلي بوده‌اند.

The present study is the analysis of the drama “Death of a Salesman” and its interlingual and intersemiotic translations into Persian. The drama has been interlingually translated into Persian and it became the basis for an intersemiotic translation, a tele-theatre. For this reason, the researcher compared the Persian translation with the English text and the tele-theatre to the Persian text to define and analyze the translation of significant ideological concepts in both translations. Then, using critical semiotics theory and extending it to translation criticism, the researcher criticized the tele-theatre from a critical semiotics viewpoint to identify which types of signs have been changed in the tele-theatre and how. Therefore, changes of ideologically significant concepts were analyzed and criticized. The results showed that there were no changes in ideologically significant concepts of the Persian text. But, in the tele-theatre, almost all of these concepts were omitted or completely transformed. In fact, the tele-theatre contains so many censorships in a way that, in some parts, it has lost its cohesion and sometimes even its meanings. In fact, the translator/director has tried to do his best to change the text according to the viewpoints of dominant culture of receiving society. Moreover, maintaining and adding their accepted ideological concepts and omitting or transforming their unaccepted ones, he has tried to represent their values and ideological positions to the receivers. As a result, he has created a text, which lacks cohesion in comparison to the original text and infers meanings, which are sometimes completely opposite to those of the original text.