نظريه ميل محاكاتي رنه ژرار و تبيين آن در چند داستان شاهنامه

René Girard’s Theory of Mimetic Desire and its Determination in Some Tales of Shāhnāme

نظريه ميل‌ محاكاتي يكي از نظريه‌هاي مهم انسان‌شناسي در سده بيستم ميلادي است كه بر مبناي مطالعات تاريخي و ادبي، توسط رنه ژرار، انديشمند معاصر فرانسوي، ارايه‌ گرديده‌است و مي‌تواند در بسياري از شاخه‌هاي علوم انساني، به‌ويژه نقد ادبي، كاربرد داشته ‌باشد. بر پايه اين نظريه، منشا اكثر تنازعات و خشونت‌ها در تاريخ، ميل‌ محاكاتي و به تبع آن رقابت و تنازع محاكاتي است و جوامع بشري همواره در طول تاريخ براي كاستن از حدّت و شدت تنازعات محاكاتي، پديده‌اي به نام قربانيِ بلاگردان را وجه‌المصالحه ارباب قدرت قرار‌ داده‌اند. از نظريه ميل‌ محاكاتي مي‌توان به‌خوبي براي تجزيه و تحليل و نقد شاهكارهاي ادبي و نيز اساطير و حماسه‌هاي كهن بهره جست، زيرا به عقيده رنه ژرار، ويژگي مشترك همه اين آثار آن‌ است كه نويسندگان آنها در تبيين سازوكار ميل ‌محاكاتي ‌توفيق‌ داشته‌اند. نظريه ژرار در بسياري از داستان‌هاي شاهنامه فردوسي نيز قابل تطبيق است و تجزيه و تحليل آنها بر اين اساس مي‌تواند افق‌هاي جديدي در نقد ادبي فراروي محققان اين عرصه قرار ‌دهد.

Theory of Mimetic Desire is among the important anthropological theories in 20th century introduced by the French scientist, René Girard. According to this theory, which has also been used in the area of literary criticism, the origin of most aggressions and hostilities throughout history has been mimetic desire and mimetic rivalry; therefore the societies have used the “scapegoat mechanism” in order to lessen the rivalries.This theory can be used in analyzing masterpieces of literature as well as the ancient epic and mythology because all of them are in one way or another the manifestation of mimetic desire. As such the application of this theory to Sh?hn?me’s tales might broaden our horizon of research about this Book of Ferdowsi.