آموزه‌هاي بنيادين عقلاني‌گرايي انتقادي

The Main Features of Critical Rationalism

پوپر و پيروان‌اش معتقد اند كه خطاپذيري، ذاتيِ معرفت انسان است و اين معرفت نه تنها توجيه نمي‌پذيرد، بلكه اصلاً نيازي به توجيه ندارد. پيروان عقلاني‌گرايي انتقادي، در رهگذر كسب معرفت، به رويكردي عقلاني تكيه مي‌كنند و عقلانيت را در گرو تشخيص اين نكته مي‌دانند كه معرفتِ آدمي خطاپذير و محدود است و هرآينه مي‌تواند بازبيني شود تا خطاهاي نهانش، آشكار گردد. بنابراين آنان روش عقلاني را بازبيني نقادانه‌ي تمامي ايده‌ها، باورها و سنت‌ها مي‌دانند و آماده‌اند تا همه چيز از جمله ديدگاه‌هاي خود را نقد كنند. يادگيري از ديگران و اخذ اين روش كه ممكن است يكي بر خطا باشد و ديگري بر صواب، و پذيرش اين امر كه با تلاش مي‌توانيم به حقيقت نزديك‌تر شويم، از آموزه‌هاي اصلي مكتب عقلاني‌گرايي انتقادي است. برخلاف عقل‌گرايان سنتي كه عقلانيت را در پذيرش نظريه‌هاي اثبات شده مي‌دانند، نزد عقلاني‌گرايان انتقادي عقلانيت در نقدِ نظريه‌هاي علمي است. نگاه آنان به علم و نظريه‌هاي علمي، نسبت به پيروان مكاتب ديگر بسيار متفاوت است؛ نظريه‌هاي علمي از منظر عقلاني‌گرايان نقاد، حدس‌هايي هستند كه در رويارويي با مسايل و براي تبيين پديدار‌ها مطرح مي‌شوند. اين حدس‌هاي توجيه‌ناپذير، در بهترين وضعيت، تنها مي‌توانند از شرِ ابطال در امان بمانند. رسالت عقلاني‌گراي انتقادي جايگزيني روش‌هاي نقادانه با روش‌هاي توجيه‌گراست؛ با اين ايده كه ايستادگي نظريه در برابر نقادي، تنها بيانگر تبريه‌ي موقت نظريه است و از اثبات قطعي يا حتي محتمل بودن آن، حكايتي نمي‌كند.

In history of ideas, although traditional rationalists used reason and reasoning to justify any claim (hypothesis, theory, and…), Popper and his pupils, as critical rationalists, emphasis on falsifying any. Critical rationalists believe that human knowledge is fallible; and this knowledge not only can’t fulfill any justification, but also need to no one. For human knowledge is fallible and confined, critical rationalists relay on rationality to the extent that it help us to detect our errors and failures. According to critical rationalists, critical method is merely to criticize all of ideas, beliefs, and etc. unstoppably in order to reveal the probable, tacit faults. Scientific theories, in their view, are daring conjectures which come from encountering with problems; these conjectures are not justifiable and must be falsifiable (and therefore refutable) through severe test. The refutation to old theory is the paramount process of scientific discovery. If any new theory survive more of such refutations, it would have a higher verisimilitude and therefore, critical rationalists suggest that it is closer to truth. So critical rationalists have exposed some innovations in philosophy of science, but there are a few critiques which they are (or should be) going to deal with.