شاخص توسعه انساني در استان هاي ايران

A survey on the human development index in the Provinces of Iran

مقدمه: بهبود شاخص توسعه انساني بهترين ساز و كار توانمندسازي انسان‌‌ها براي دستيابي به هدف ارتقاي سطح زندگي آنها است كه از طريق بهره گيري از توانمندي‌‌هاي انساني حاصل مي‌شود .ارتقاي سطح كيفيت زندگي افراد يك جامعه در گرو تحول اساسي در متغيرهاي اقتصادي، آموزشي و بهداشتي است. روش بررسي: سنجش رابطه نابرابري اجتماعي و درجه توسعه انساني در استان هاي كشور با بهره گيري از اطلاعات مورد نياز از نتايج سرشماري 1385استفاده شده است. شاخص‌هاي آموزش، اميد به زندگي و توليد ناخالص داخلي تشكيل دهنده اجزاي شاخص توسعه انساني به شمار مي‌روند و شاخص توسعه انساني در واقع ميانگين اين سه شاخص است. بر اساس اطلاعات بدست آمده شاخص توسعه انساني براي استان هاي كشور محاسبه گرديد. يافته ها: يافته هاي اين مطالعه نشان داد كه كمترين امتياز شاخص توسعه انساني بدون احتساب نفت خام و گاز طبيعي، مربوط به استان هاي سيستان و بلوچستان(5823/0)، كردستان(635/0)، آذربايجان غربي(6436/0) و بيشرين امتياز مربوط به استان هاي تهران(7596/0)، يزد(7289/0) و اصفهان(724/0) بود. همچنين نتايج مطالعه نشان داد، كمترين امتياز مربوط به شاخص توسعه انساني با احتساب نفت خام و گاز طبيعي مربوط به استانهاي سيستان و بلوچستان(0.5823)، كردستان (635/0)، آذربايجان غربي(6436/0) و بيشرين امتياز شاخص توسعه انساني با احتساب نفت خام و گاز طبيعي مربوط به استان هاي كهگيلويه و بويراحمد(7985/0)، خوزستان(7607/0)، تهران(7596/0)، بوشهر(7461/0)، يزد(7289/0) و اصفهان (724/0) بود. نتيجه گيري: عليرغم بهبود شاخص توسعه انساني در همه استان ها در طي 15 سال گذشته، امتياز استان هاي با كمترين و بيشترين ميزان شاخص توسعه انساني تقريبا تغيير نكرده اند.

Introduction: Improvement in the Human development index (HDI) is a tool to enable human to promote their quality of life using human potentiality. Promoting quality of life depends on the fundamental changes in economic, educational and health variables. Method: Data of Iran census in 2006 was used to calculate social inequity and human development degrees in the provinces of Iran. Education index, life expectancy index and gross domestic production indexes are components of HDI. In fact, HDI is a mean of these Indexes. According to the obtained data, HDI was calculated for Iran provinces. Results: the findings of study showed the minimum value of HDI, without considering raw petrol & natural gas, was obtained 0.5823 from Sistan & Baluchestan. The other least values were obtained 0.635 and 0.6436 from Kurdistan and West Azerbaijan, respectively. The maximum HDI without considering raw petrol & natural gas was obtained 0.7596 from Tehran. The other highest values were obtained 0.7289 and 0.724 from Yazd and Esfahan, respectivelely. The minimum HDI with considering raw petrol & natural gas was obtained 0.5823 from Sistan & Baluchestan. The other least values were obtained 0.635 and 0.6436 from Kordestan and West Azarbaijan, respectiveley. The Maximum HDI with considering raw petrol & natural gas was obtained 0.7985 from Kohgiloyeh & Boirahmad. The other highest values were obtained 0.7607, 0.7596, 0.7461, 0.7289 and 0.724 from Khuzestan, Tehran, Boshehr, Yazd and Esfahan respectivelely. Conclusion: Despite of HDI, improvements in all provinces since 15 years ago, provinces with the least and the highest values of HDI have almost remained unchanged.