فرجام اقبال‌السلطنه ماكويي

The Destination of Eqbal-o-Saltaneh Makuei

اقبال‌السلطنه ماكويي، بعد از مرگ پدرش حكومت ماكو را دراختيار گرفت (1277ش./ 1316ق.). او با سود جستن از ضعف دولت مركزي، به تحكيم قدرت خويش در اين ناحيه پرداخت و با اين اقتدار، خود را از زير نظارت دولت مركزي كنار كشيد و برخلاف خواست دولت، با روسيه و عثماني روابطي برقرار كرد. با وقوع كودتاي 1299، اقبال‌السلطنه ماكويي در ادامه سياست‌هاي سابق خويش، باز هم به طور كامل از دولت مركزي اطاعت نكرد و به پيوندهاي خود با شوروي و تركيه ادامه داد كه نقطه عطف اين امر، امضاي قرارداد تجاري با شوروي‌ها به مثابه يك حاكم مستقل بود. اين سياست‌هاي گريز از مركز وي، در تعارض آشكار با سياست سردار سپه بود كه مي‌كوشيد اقتدار خوانين محلي و ايلات را از ميان بردارد و نفوذ دولت مركزي را در گوشه و كنار ايران بگستراند. سردار ماكو، اگرچه در اين زمان اقتدار نظامي خويش را از دست داده بود و تنها عنوان بدون محتواي «سرداري» را - كه يادگار فعاليت‌هاي نظامي خاندانش بود - يدك مي‌كشيد، اما وجود ايلات و عشاير مقتدر در منطقه و تحريكات سردار در ميان آن‌ها، همسايگي ماكو با شوروي و تركيه، لزوم جلوگيري از هرگونه فتنه در اين ناحيه مرزي و ثروت سرشار خان ماكو - كه اقتدار فراواني به وي مي‌بخشيد - و از سويي ناآگاهي او از تحولات شگرف در اقتدار دولت مركزي، و ادامه سياست گريز از تمكين در برابر آن، لزوم توجه فوري دولت مركزي را به جانب وي ضروري ساخت. شرايط سياسي نوين حاكم بر كشور، حساسيت‌هاي ناحيه ياد شده و خودسري‌هاي اقبال‌السلطنه از يك سو، و از طرفي سابقه بد نامبرده در ستيزه با مردم منطقه در جريان مشروطيت و نداشتن وجهه ملي و طمع در ثروت هنگفت او، مايه انگيزش سردار سپه براي دستگيري و قتل او شد. با قتل وي، نفوذ كامل دولت مركزي بعد از دهه‌هاي طولاني در اين منطقه برقرار شد و ايلات ناحيه، تحت نظارت و تابعيت دولت درآمدند.

Eqbal-o-Saltaneh Makuei became the ruler of Maku after his father died in 1898. Taking advantage of the powerlessness of Iran’s central government, Eqbal-o-Saltaneh consolidated his authority in the region. He then used his authority to evade the supervision of the central government and establish relations with Russia and the Ottomans against the government’s will. After the 1920 coup d’état, Eqbal-o-Saltaneh Makuei continued his previous policy of not completely obeying the central government and pursued relations with the Soviet Union and turkey. The critical point in these relations was when he signed a commercial contract with the Soviet Union as an independent ruler. The conduct of Eqbal-o-Saltaneh was in open opposition to the policy of Reza Shah who tried to break the power of local rulers and tribes and reinforce the dominance of the central government all around Iran. The new political conditions of Iran, the significance of the region and the stubbornness of Eqbal-o-Saltaneh Makuei on the one hand and his bad reputation for quarreling with people of the region during the Constitutional Revolution and having no national credibility on the other hand, motivated Reza Shah to arrest and kill him. After killing Eqbal-o-Saltaneh, the dominance of the central government was established in the region after several decades and the tribes of the region were placed under the government’s supervision.