ضرورت اخلاق‌مداري در توليد علم با تكيه بر منابع اخلاق اسلامي

The Necessity of Morality in the Production of Science with an Emphasis on the Islamic Sources of Ethics

چكيده هدف پژوهش حاضر، اثبات ضرورت اخلاق‌مداري در فرايند توليد علم، بر مبناي اصول اخلاقي اسلام است. روش پژوهش نيز، تحليل تطبيقي از نظريات فلاسفه علم و دانشمندان اخلاق معاصر، به‌ويژه متفكران غربي و منابع اسلامي درمورد موضوع پژوهش است. متفكران معاصر ما توليدكنندگان علم و جامعه علمي را موظف به رعايت اخلاق مي دانند و در استدلال بر ثبوت اين وظيفه، به اصولي استناد مي كنند كه نه تنها در اخلاق اسلامي پذيرفته شده هستند، بلكه از اصول مبنايي دين اسلام و اخلاق اسلامي به شمار مي روند. مهم‌ترين اصولي كه در اين زمينه مورد استناد دانشمندان قرار گرفته و در اخلاق اسلامي نيز جايگاه محكمي دارند، ضرورت حراست از حق و علم است. در اين نوشته پس از بررسي تطبيقي اين دو اصل، اصل جديدي با عنوان اصل ضرورت حراست از نفس را به‌عنوان اصلي كه به‌طور خاص از رويكرد اسلامي به اخلاق ناشي مي شود، مطرح كرديم. در نتيجه پژوهش ما به اين هدف كه «ضرورت اخلاق‌مداري در توليد علم بر مبناي اصول اخلاقي اسلام قابل اثبات و دفاع است» دست يافت.

The purpose of this article is to prove the necessity of morality in the process of producing science based on Islamʹs ethical principles. The method of this research is to perform a comparative analysis of the theories of philosophers of science and the contemporary scholars of ethics in this subject, especially the Western scholars and Islamic sources. Our contemporary scholars obligate the producers of science and the scientific community to respect ethics; their reason is the principles which are not only accepted in Islamic ethics, rather they are considered the basic principles of the religion of Islam and Islamic ethics. The necessity of preserving rights and science is the most important principle used by the scholars in this regard which has a firm position in Islamic ethics as well. After a comparative analysis of these two principles in this article, a new principle titled ʹthe necessity of preserving soulʹ is presented which is specifically the result of an Islamic approach to ethics. The result of this research is: ʹthe necessity of morality in the production of science is provable and defendable on the basis of Islamʹs ethical principlesʹ.