آرشيو رقمي و نقش آن در هدايت مديريت دانش و تسهيم سرمايه‌هاي فكري

Digital Archive: A Practical Concept of the National Memory Formed by Modern Information and Communication Technologies and its Function in the Guidance of Knowledge Management and Sharing Intellectua

همگام با ريشه‌دواندن مراكز حفاظت و اشاعه اسناد در سطوح گوناگون ملي و اجتماعي و فرآورده هاي فرهنگي، آرشيو به شاهدي ملموس از حافظه شخصي و جمعي تبديل شده‌است كه مطابق الگوهاي فرهنگي، سياسي و اجتماعي، به تعريف حافظه سازماني مي پردازد. با توجه به نقش تحول‌يافته آرشيودار در گذر زمان و تحول در آرشيوها، اين مراكز تنها مخزني از داده ها و انبار تاريخي صرف نيستند، بلكه پاره هاي فرهنگي و تركيبي از ساختار ها و روش ها هستند كه در گذرگاه علم، فرهنگ كاربردي، سياست و از همه با اهميت تر، فناوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي (ICT) قرار گرفته اند. فناوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي از جوانب گوناگون، آرشيو و نقش و جايگاه آن را در جامعه اطلاعاتي عصر حاضر تحت تاثير خود قرارداده اند. تحولات سريع و شتابان در چرخه زندگاني اطلاعات و انتشارات علمي به سمت رقمي شدن، دسترسي آسان به اطلاعات، ضرورت ارتباطات علمي و گردش آزاد اطلاعات، به منظور توسعه و پيشرفت و...مسايلي است كه دوشادوش و همگام با هم، شالوده ايجاد و گسترش آرشيو رقمي را پي ريزي كرده است. به‌طوري‌كه آرشيو رقمي به‌عنوان يكي از مجرا هاي اصلي براي دسترسي آزاد به اطلاعات علمي، در سطح جهاني، مطرح گرديده و جايگاه ويژه خود را در توسعه و پيشرفت علمي و اقتصادي ملل پيدا كرده‌است. لذا با توجه به تحول در محمل ها به مدد فناوري هاي اخير و تاثير انكارناپذير آن ها در ايجاد آرشيوهاي رقمي و نيز نقشي كه آرشيو هاي سنتي و نوين در توسعه و پيشرفت علمي، فرهنگي و اقتصادي جامعه اطلاعاتي بازي مي‌كنند، مقاله حاضر در دو بخش مجزا و در عين‌حال پيوسته ارايه مي گردد. در بخش نخست، به معرفي شكل نوين آرشيوها تحت عنوان آرشيوهاي رقمي از نظرگاه‌هاي مختلف مي پردازيم. آن‌گاه عواملي را كه از فناوري‌هاي نوين سرچشمه گرفته و پايه اوليه شكل گيري آرشيو رقمي را پي ريزي كرده اند، در معرض بررسي قرار مي دهيم. ويژگي‌هاي آرشيو رقمي و چالش هاي پژوهش درخصوص آرشيو رقمي و رقمي‌كردن اسناد در نقش حافظه اجتماعي و فرهنگي هر ملت، از مباحث بسيار مهمي است كه در اين نوشتار در بوته نقد قرار مي گيرد. بخش ديگر اين نوشتار، به نقش ترديدناپذير آرشيو ها در توسعه و پيشرفت ملي، علمي و اقتصادي، اختصاص دارد. براي پرداختن به اين مسيله، بار ديگر گريزي مي زنيم به نقش بظاهر جديدي كه فناوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي، بر دوش آرشيو ها در جامعه اطلاعاتي گذاشته‌اند و آن هم، نقشي است كه آرشيو ها در راهبري مديريت دانش، تسهيم و اشتراك گذاري سرمايه هاي فكري بازي مي كنند.

Digital archives have become one of the main channels for open access to scientific information at a global level and have established their position in the scientific and economic development of nations. This is the result of modern information and communication technologies. Recognising these changing realities, the impact of current technologies and their undeniable role in creating digital archives, as well as the role that both traditional and modern archives have in the scientific, cultural and economic improvement of the information society, this paper is presented in two separate, but related parts. In the first part, in order to study patterns of archival evolution which eventually lead to the establishment of digital archives, we analyse archives and their modern formats, digital archives, from different viewpoints. Then we study the factors which have arisen from modern technologies and which are the primary basis for the formation of digital archives. The features of digital archives and the methods for sustaining and preserving electronic records for long periods of time, and also challenges for research about digital archives and digitalization of records as the social and cultural memory of a nation, are among most important issues reviewed in this paper. Another part of this paper is devoted to the undoubted role of archives in national, scientific and economic development. Therefore in order to study this issue, once again we mention the seemingly new role which has been given to archives in the information society by the modern technologies and that is the role that archives have in the guidance of knowledge management and sharing intellectual assets.