گرانيتوييد نوع A تويه دروار، جنوب باختر دامغان: نشانه اي از ماگماتيسم حوضه ي كششي پاليوتتيس در پاليوزوييك زيرين البرز

Toye-Darvar A-type granitoid, southwest of Damghan: Constraints on the Paleotethyan extensional basin of Lower Paleozoic’s in Alborz

توده ي گرانيتوييدي تويه دروار، واقع در جنوب باختر دامغان، در دامنه ي جنوبي زون البرز خاوري قرار دارد. اين توده، علي رغم ظاهر يكنواخت در صحرا، داراي طيف تركيبي ديوريت، مونزوديوريت، مونزونيت، كوارتزمونزونيت و گرانوديوريت با برتري بخش مونزونيتي- كوارتزمونزونيتي است. برخلاف گزارش هاي قبلي مبني بر نفوذ اين توده در سازند جيرود و سن دونين بالايي براي آن، يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهند كه توده ي نامبرده در داخل سازندهاي بايندر، سلطانيه، باروت، زاگون و لالون وابسته به پركامبرين پسين- كامبرين، نفوذ كرده است. نبود دگرگوني همبري چشمگير، حاكي از كمبود شاره ها و طبيعت نسبتاً خشك ماگما، حجم كم توده و صعود دياپيري آن در حالت نسبتاً جامد و سرد، در اعماق خيلي كم پوسته است. وجود رگه هاي معدني از اكسيدها و هيدرواكسيدهاي آهن و منگنز، فلوريت، باريت، سرب و روي در سنگ هاي ميزبان، غالب بودن بافت هاي دانه اي ريزبلور واكنشي هيپرسالووس تا ساب سالووس (پرتيتي، ميرمكيتي، گرافيك و گرانوفيري)، طبيعت ماگماي قليايي، غني شدگي از عناصر نادر خاكي سبك و ناسازگار (LILE)، مقادير نسبتاً بالاي عناصر با شدت ميدان بالا (HFSE) در مقايسه با ديگر گرانيتوييدها، داشتنCaO و MgO پايين، مقدار بالاي نسبت FeOT/MgO (غالب بودن كاني شناسي مافيك غني از آهن)، بالا بودن نسبت Ga/Al و قرارگيري در موقعيت گرانيتوييدهاي نوع A در نمودارهاي تمايز محيط زمين ساختي، حاكي از آن است كه اين توده از نوع گرانيتوييدهاي ناكوهزايي زيرگروهA1 (وابسته به ماگماتيسم كافتي درون ورقه اي) است. شواهد مختلف حاكي از وابستگي نزديك توده ي گرانيتوييدي تويه دروار به ماگماتيسم محيط كافتي پاليوزوييك زيرين (اردوويسين- سيلورين) در سرزمين يكپارچه گندوانايي ايران در آن زمان، در ارتباط با آغاز تشكيل حوضه ي اقيانوسي پاليوتتيس است كه در مناطق مختلفي از ايران، به خصوص البرز و ايران مركزي و نيز در كشورهاي مجاور گزارش شده است.

Toye-Darvar granitoidic pluton is located in southwest of Damghan, in the southern flanke of eastern Alborz structural zone. Despite of its uniform appearance in the field, this pluton is composed of a rock with a wide range of composition including of diorite, monzodiorite, monzonite, quartzmonzonite and granodiorite with monzonite-quartzmonzonite prevalence. Based on the field observations, this pluton intruded in the Bayandor, Soltaniyeh, Zagoon and Laloon formations with the Late Precambrian-Cambrian age and not found in Jirood Formation, in opposite of pervious reports, then its age isn’t Late Devonian. Absence of contact metamorphism indicates the fluid deficence and relatively dry nature of magma, smal size of pluton and diapiric ascent of the magma in a cold solid state in shallow depths of the crust. Existence of Fe-Mn oxide-hydroxides, fluorite, barite, zinc and lead viens in the country rocks, prevalence of hypersolvous-subsolvous reaction fine grain granular textures (perthitic, myrmekitic, graphic and granophyric), alkaline nature of magma, LILE and incompatible elements enrichment, high contents of HFSE in comparision to the other granitoids, low CaO and MgO contents, high FeOt/MgO ratio (prevalence of iron rich mineralogy), high Ga/Al ratio and plotting the samples in the A-type granitoid fields in geochemical discriminat diagrams, all suggest that this pluton is A1 sub-type granitoids (related to intraplate rifting magmatism). Different evidences indicate a close relationships between Toye-Darvar granitoidic pluton and Lower Paleozoic rifting magmatism (Ordovician-Silurian time) in the Gondwanian uniform platform of Iran in relation to initiation of the opening of the paleotethys ocean that reported from different localities in Iran, particularly in Alborz and Central Iran, and the other adjacent countries.