بررسي هاي كاني‌شناسي آپاتيت‌هاي كانسار قره‌آغاج اروميه از ديدگاه فرآوري

Mineralogical studies of apatites of Gara-aghaj deposit from mineral processing viewpoint

كانسار قره‌آغاج واقع در 36 كيلومتري شمال-غرب اروميه، از جمله ذخاير تيتانيم و فسفات محسوب مي‌شود. پي جويي هاي اوليه حاكي از وجود 102 ميليون تن كانسنگ فسفات با عيار متوسط 3/2 درصد P2O5 در اين كانسار است. در اين پژوهش بررسي هاي نمونه ي معرف تهيه شده با استفاده از XRD، XRF، ميكروسكوپ‌ نوري و ميكروسكوپ‌ الكتروني مجهز به EDX انجام شد. اين بررسي ها نشان داد كه كاني‌هاي ايلمنيت، منيتيت و آپاتيت كاني‌هاي با ارزش موجود در كانسنگ هستند. كاني‌هاي گانگ همراه شامل كلينوپيروكسن، ارتوپيروكسن، اوليوين، آمفيبول و برخي از كاني‌هاي ثانويه مانند كلريت و آكتينوليت حاصل از دگرساني پيروكسن و اوليوين هستند. آپاتيت موجود در نمونه از نوع فلويور-آپاتيت بوده و از نظر بافت به دو شكل ديده مي شوند، نوع اول كه بخش غالب را تشكيل مي‌دهد، آپاتيت‌هاي درگير با كاني‌هاي ايلمنيت، منيتيت و گانگ هستند كه درجه ي آزادي آن ها حدود 60 ميكرون است. نوع دوم آپاتيت‌هايي هستند كه به صورت درونگير در كاني‌هاي ايلمنيت و منيتيت قرار گرفته و داراي ابعاد كوچك‌تر از 20 ميكرون بوده و به راحتي قابل بازيابي نيستند. آزمايش‌هاي جدايش با آبگون هاي سنگين نشان داد كه چگالي كاني آپاتيت در حدود 9/2 تا 3 است. بنابراين بخش عمده ي آپاتيت‌هاي نوع اول در فرآيند جدايش ثقلي كانسنگ به منظور توليد ايلمنيت و منيتيت پرعيار، به بخش باطله منتقل مي‌شوند. اين آپاتيت‌ها را كه بيشتر همراه كاني‌هاي گانگ سيليكاتي هستند، مي‌توان به روش شناورسازي مورد بازيابي قرار داد. به عبارت ديگر كنسانتره آپاتيت به عنوان محصول جانبي فرآيند توليد كنسانتره ايلمنيت محسوب مي‌شود.

Gara-aghaj deposit located 36km northwest of urumieh is one of the titanium-phosphorous resources in Iran. The previous exploration studies indicated that there is 102Mt phosphorous ore deposit with average grading of 2.3% P2O5. In this research, the mineralogical studies of collected representative samples were performed by XRD, XRF, optical microscopy and SEM equipped by EDX. These studies indicated that ilmenite, magnetite and apatite are the main valuable minerals. The gangue minerals consist of the silicate minerals such as pyroxene, olivine, plagioclase and some secondary minerals. Analysis of apatite by EDX showed the presence of fluor-apatite in the ore. From textural viewpoint, apatites is mainly interlocked with ilmenite, magnetite and some gangue minerals with 60 microns liberation degree but there are some inclusions of apatite inside ilmenite and magnetite. The heavy liquid separation tests indicated that the first type of apatites, with density of 3, is mainly concentrated in tailing of gravity separation methods. This type of apatites is recoverable by flotation method. So, apatite concentrate can be obtained as a by-product of ilmenite concentration process by gravity methods.