بررسي تاثير برخي عامل‌هاي بوم شناختي بر ترسيب كربن در بوته زارهاي درمنه دشتي (Artemisia sieberi) در استان سمنان

Investigation of the Effects of Some Ecological Factors on Carbon Sequestration in Artemisia Sieberi Rangelands of Semnan Province

به منظور تعيين عامل‌هاي بوم شناختي موثر بر ترسيب كربن در درمنه‌زارها، چندين منطقه مطالعاتي در استان سمنان، شامل شهرستانهاي ايوانكي، دامغان و سمنان با بيشينه درصد حضور گونه درمنه دشتي (A.sieberi) گزينش شد. تيمارهاي محيطي شامل توپوگرافي (شيب، جهت و ارتفاع)، پوشش گياهي (تراكم، درصد پوشش تاجي و زيتوده) و اقليم (دما و بارش) در منطقه‌هاي مورد بررسي، گزينش شد. نمونه‌برداري از پوشش گياهي به روش تصادفي نظام‌يافته (سيستماتيك) در قالب 30 تا 40 قطعه(پلات) 1 متر مربعي در طول 3 تا 4 نوار (ترانسكت) 100 تا 200 متري انجام شد. در هر قطعه درصد پوشش تاجي، تراكم، ابعاد هر پايه، لاشبرگ، زيتوده (زيتوده) اندام هوايي و زيرزميني تعيين شد. نمونه‌برداري از خاك با توجه به عمق ريشه دواني از 4 عمق 25-0، 50-25، 75-50 و 100-75 سانتيمتري انجام گرفت. در بخش گياه، كربن آلي به روش احتراق در كوره الكتريكي محاسبه شد. در بخش خاك، درصد رس، سليت، ماسه، وزن مخصوص ظاهري، كربن آلي، اسيديته، هدايت الكتريكي، آهك، نيتروژن، فسفر، پتاسيم و گچ اندازه‏گيري شد. به منظور تعيين مهم‌ترين متغيرهاي محيطي بر ترسيب كربن از رگرسيون چند متغيره بهره‌گيري شد. نتايج نشان داد، مقدار كربن ترسيب شده در درمنه‌زارهاي استان سمنان به‌طور ميانگين 5/25 تن در هكتار مي‌باشد. كمينه و بيشينه رقم مذكوربه‌‌ترتيب 10 و 45 تن در هكتار به‌دست آمد كه تحت تاثير متغير‌هاي بوم شناختي مي‌باشد. متغيرهاي پوشش گياهي (زيتوده ريشه و مساحت تاج پوشش)، خاك (مقدار رس و نيتروژن)، توپوگرافي (ارتفاع از سطح دريا) و اقليم ( ميانگين بارش ساليانه) نقش موثر و تعيين‌كننده بر كميت كربن ذخيره شده دارد. به‌طور كلي در درمنه‌زارهاي مورد بررسي، خاك بيشترين سهم (به‌طور ميانگين 87 درصد) از كل كربن ترسيب شده در بوم‌نظام را به خود اختصاص داده است و سهم زيتوده و لاشبرگ از اين مقدار به‌ترتيب 9/12 و 01/0 درصد است.

This research has focused on determining the influence of ecological factors on carbon storage in ecosystems of arid shrublands of Semnan province, Iran that covered by Ar.sieberi species. At the first, typical shrublands of Ar.sieberi with different physiographic characteristics was indicated. Then environmental factors such as topography (slope, aspect and elevation), plant cover characteristics (density, canopy cover and plant biomass) and climatic parameters (precipitation and temperature) were measured in each treatment. To estimate the carbon storage and some other chemical and physical parameters in different treatments, main stores where organic carbon accumulates contain biomass (above ground and belowground); soil (0-25, 25-50, 50-75, 75-100 cm) and litter were sampled in November 2008. To determine the most effective parameter on the quantity of OC sequestration, multi- parameter regression approach was considered. The results show that C storage in aboveground biomass, belowground biomass and litter differ significantly in various environmental treatments. The most effective factors influencing the carbon storages of this ecosystem were some characteristics of plant cover including belowground biomass and area of canopy cover, soil characterstics including amount of clay and nitrogen, topographic factors such as elevation from sea level and finally climatic factors such as average annual precipitation. The quantity of total storage of OC in the ecosystem varied from 10 to 45 ton per hectare in different environmental conditions. Generally, the soils of this region had the highest content (87%) of total sequestrated carbon while it was 12.9 and 0.01 percent for biomass and litter, respectively.