تاملي بر تاريخ‌سازي‌هاي تيولوژيك

Reflections on Theological History-Making

اين مقاله در صدد است تا نشان دهد كه چگونه نظام‌هاي نظري تيولوژيك، كه در حول و حوش همه اديان تاريخي شكل مي‌گيرند - و لذا بايد ميان اين نظام‌هاي نظري با روح اصلي و معنوي اديان به تمايزي بنيادين قايل بود - تاريخ و شخصيت‌ها و رويدادهاي تاريخي را در چارچوب اعتقادي خويش تفسير كرده، و از تاريخ «آن‌گونه كه بايد باشد»، و نه «آن‌گونه كه هست» سخن مي‌گويند. همين امر، يعني وفاداري به نظام‌هاي تيولوژيك مورد پذيرش يك قوم يا يك گروه، سبب مي‌گردد كه معتقدان به يك نظام‌ تيولوژيك - درست همچون پيروان نظام‌هاي ايديولوژيك در دوره جديد - مواجهه‌اي ابزاري با تاريخ و رويدادهاي آن داشته، از تاريخ نه به منزله يك منبع مهم معرفتي، بلكه به عنوان ابزاري به منظور استخراج پاره‌اي از مويدات تاريخي به منظور اثبات باورهاي اعتقادي خود و لذا ناديده گرفتن همه مواردي كه ناقض باورهاي آنان است، بهره جويند. لذا تفسيرهاي يكسويه معتقدان به نظام‌هاي تيولوژيك را بايد، به دلايل سرشت نحوه تفكر تيولوژيك و ويژگي‌هاي آن، يعني به جهت اوصافي چون جدلي بودن، دوري بودن، سيستم‌ساز بودن، گزافي و دلبخواهانه بودن، دوگانه‌انگاري و ... ، بيش از آنكه گزارشي از تاريخ تلقي كنيم، بايد به منزله نوعي «تاريخ‌سازي» و حتي نوعي «دروغ‌ مقدس» تلقي كنيم. بايد توجه داشت كه تعابيري چون «تاريخ‌سازي» يا «دروغ مقدس» را به‌هيچ‌وجه نبايد به عنوان اموري كاملاً آگاهانه و در معنايي اخلاقي، بلكه بايد به مثابه اموري ناخودآگاه و به منزله خطايي معرفتي فهم كرد. به تقدير، در نظام‌هاي تيولوژيك، تاريخ به منزله يك منبع معرفتي اساسي از دسترس معتقدان به اين نظام‌ها خارج مي‌شود.

The Article seeks to demonstrate how theological theoretical systems ــ which formed around many historical religions and therefore, we must distinguish between the theoretical systems and the main and intellectual esprits of the religions themselves that interpret history and historical events and personalities on the base of their frameworks of belief. They speak about the history as it must be and not as it is. For this reason, namely because of the commitment to a theological system, its believers, as well as followers of an ideology in modern time, have an instrumentalistic approach to history and its events and use history not just as an essential source for knowledge but as an instrument, in order to find some historical confirmations of their believes. In this approach to history, it is easily denied all historical cases which refute their believes.Because of the theological aspect and its characteristics, namely being polemic, circle, arbitrary, dualistic, and system-maker, the partial interpretations of the believers of theological systems must be conceived as a kind of "history-making" or "forging holy lies". But it must be attended that the expressions like "history-making" or "forging holy lies" must by no means conceived as attentive and moral actions, but as an unconscious action and a epistemic failure. However, in theological systems we lose history a main source of our knowledge.