مقايسه سرعت و دوره پر شدن دانه در برخي از ارقام بومي، اصلاح شده و لاين هاي اميد بخش برنج تحت تاثير مقادير مختلف نيتروژن

Comparison of grain filling rate and duration among some old, modern and promising rice cultivars under different nitrogen levels

چكيده به منظور بررسي سرعت و طول دوره پر شدن دانه ارقام بومي، اصلاح شده و لاينهاي اميدبخش برنج تحت مقادير مختلف نيتروژن آزمايشي در سال زراعي 1388 در مزرعه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري اجرا گرديد. نوع آزمايش كرتهاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار بود. عامل اصلي شامل مقادير كود نيتروژن (صفر، 100 و 200 كيلوگرم اوره در هكتار) و عامل فرعي شامل 4 لاين اميدبخش (جلودار، پرتو، دانش و جهش)، 2 رقم بومي(طارم محلي و طارم ديلماني) و يك رقم اصلاحشده (قايم 1) برنج در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد سطوح نيتروژن در روز تا 50 درصد گلدهي و عملكرد شلتوك ،(a+b) چهار صفت مساحت برگ پرچم، محتوي كلروفيل و ارقام بجز صفت دوره موثر پر شدن دانه، از نظر ساير صفات 1 اختلاف معنيداري داشتند. روند پر شدن دانه در تيمارهاي مختلف كود نيتروژن از الگوي تقريباً يكساني (منحني درجه سوم) تبعيت نمود. ارقام مختلف مورد مطالعه فقط در دو صفت سرعت پر شدن و حداكثر وزن دانه پاسخ متفاوت و معنيداري به مقادير متفاوت نيتروژن نشان دادند. بر همين اساس بالاترين و كمترين سرعت پر شدن دانه به ترتيب در لاينهاي اميد بخش پرتو و جلودار در تيمار عدم مصرف كود نيتروژن به دست آمد. ژنوتيپ دانش با 6/72 تن در هكتار بالاترين عملكرد شلتوك را بخود اختصاص داد. مقايسات گروهي بين سه گروه برنج و سرعت پر شدن دانه ارقام بومي در مقايسه با رقم (a+b) نشان داد كه از نظر صفات ميزان كلروفيل اصلاح شده از ميزان بالاتري برخوردار بودند. واژه هاي كليدي: برنج، سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه، لاين هاي اميد بخش، نيتروژن

Abstract This experiment was conducted to evaluate rate and duration of grain filling among old, modern and promising rice cultivars under different nitrogen levels in fields of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, during 2008. Two factors consisted of different urea fertilizer (0, 100 and 200 Kg ha-1) as main plot and four promising lines (Jelodar, Partou, Danesh and Jahesh), 2 old cultivars (Tarom Mahalli and Tarom Deilamani) and improved cultivar (Ghaem1) as sub plot were examined using a split plot design based on randomized complete block design with 3 replications. Among all mentioned traits, in nitrogen levels, flag leaf area, chlorophyll content (a+b), days to 50 percent of flowering, paddy yield and cultivars except for effective grain filling duration showed significant differences. Grain filling in different fertilizer treatment had nearly similar pattern (third degree equation). Grain filling and maximum individual grain weight respond differently to different nitrogen fertilizer rates. The highest and lowest grain filling rates were belonged to Partou and Jelodar with no fertilizer application. Among genotypes, Danesh with 6.72 Kg ha-1 had the maximum paddy yield. Orthogonal contrast for three groups of genotypes indicated that in terms of chlorophyll content (a+b) and grain filling rate, old cultivars showed higher rate compared to modern cultivars used in this experiment (Ghaem1). Keywords: Rice; Grain filling rate; Grain filling duration; Promising lines; Nitrogen2