عنايت به شاهنامه فردوسي و شاهنامه سرايي در عصر فرمانروايي مغولان برايران (بررسي موردي: دو شاهنامه خطّي در تاريخ مغول)

Favour of Ferdowsiʹʹs Shāhnāmeh and the Shāhnāmeh-Composition during the Mongol Rule of Iran

از اواخر سده ششم هجري و به‌ويژه از دوره مغول به بعد، در كنار رونق تاريخ‌نگاري، شاهنامه سرايي تاريخي نيز مورد توجّه قرار گرفته و شاهنامه هايي با هدف ثبت رويدادهاي تاريخي پديد آمدند. در سرودن اين شاهنامه هاي تاريخي، شاهنامه فردوسي همچون الگويي براي شاهنامه‌سرايان بود و به همين دليل، روح حاكم بر آن نيز به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم در اين سروده‌هاي تاريخي جلوه يافت.اين به‌رغم جايگزين شدن اسطوره‌ها و حماسه‌هاي مغولي در سروده‌هاي اين دوران است كه به‌اقتضاي موضوع اين شاهنامه‌ها، يعني تاريخ قوم مغول و فرمانروايان برخاسته از آن بود.بررسي محتواي اين تاريخ‌هاي منظوم مي‌تواند به روشن شدن ابعاد تازه اي از تاريخ ادبي ايران و نيز تحوّلات تاريخي اين عصر مدد رساند. در اين ميان، منظومه‌هايي كه همچنان به‌صورت نسخه خطّي باقي مانده اند، از تازگي بيشتري برخوردارند. «شهنامه چنگيزي» و «شهنشاه نامه» دو نمونه مهم از اين شاهنامه ها هستند كه در باب تاريخ مغول سروده شده‌اند.مقاله حاضر به معرّفي و تجزيه ‌و تحليل اين دو اثر براي ارايه تصويري از جايگاه شاهنامه و شاهنامه‌سرايي در دوره مورد بحث مي‌پردازد

Starting from the 6th century A.H., and especially starting from the Mongol era onward, along with the flourishing of historiography, historical sh?hn?meh-composition also became a point of interest, and sh?hn?mehs appeared with the aim of recording historical events. In the composition of these sh?hn?mehs, Ferdowsi’s Sh?hn?meh was like a model for the sh?hn?meh-writers, and due to this the spirit of the ruler had a direct or an indirect affect on the historical compositions. This is despite the fact that the Mongol myths and epics had com in to the compositions of this era, which was dependant on the subject of these sh?hn?mehs, which was the Mongol people and the rulers, which had rose from there. Examination of the content of these versified histories can assist in shedding light on some new dimensions of the Iranian literary history, as well as the historical changes taking place in the given work. Among these, some of the poetic works that are still remaining in the manuscript form have more new materials. The Chengizid Sh?hn?meh and the Shahansh?hn?meh are the two important examples of such sh?hn?mehs, which have been composed about the history of the Mongols. The given article introduces, breaks-down, and analysis these two works in order to show the level of the sh?hn?mehs-composition during the period discussed.