بازانديشي در ابعاد و گستره مفهوم سنّت

Reconsideration of the Aspects and Scope of the Concept of Tradition

مقاله حاضر حاصل پژوهشي انديشه شناختي است. كاوش مفهومي «سنّت»، بازانديشي در آن و ابعاد و گستره آن را به صورت هدف اصلي در كانون توجّه قرار داده است. براي اين منظور تعابير متعدّد درباره سنّت مورد بررسي قرار گرفته است. آن‌گاه به بررسي مفهوم شناختي آن در قالب نسبت اين مفهوم با مفاهيم نزديك و برابرداشت آن با مفهوم مقابل آن در ذيل نظريات غربي پرداخته شده است. هم‌چنين، علاوه بر چند پرسش مفهوم‌شناسانه، از توانمندي اين مفهوم براي تبيين دستگاه نظري و نظام فكري نظريه‌پردازان سوال شده است.در پايان با برقراري گونه خاص از پيوند ميان بايستگي سنّت و نيز مقدماتي كه در مفهوم‌شناسي ارايه شده است و توجّه به‌نظريات متعدّدي (مدرنيسم، پست‌مدرنيسم، جماعت‌گرايي) كه سنّت در ذيل آن‌ها به بحث گذاشته شد و با روش استدلال استنتاجي تاكيد شده است كه «سنّت» به عنوان يك مفهوم غيرقابل گذر داراي چهار عنصر است: اولاً «آن مفروضاتي را توليد و تحكيم مي‌كند كه افراد بدون پرسش در هدايت زندگي روزمره به كار مي‌گيرند»؛ ثانياً «فهم و تفسيري از جهان ارايه مي‌كند»؛ ثالثاً «در معناي وبري خود منبعي براي مشروعيّت بخشيدن به قدرتي كه اعمال مي‌شود بوده و موجّد اقتدار سنّتي است» و بالاخره اين كه «از طريق انتقال ارزش‌ها، اعتقادات و رفتار از گذشته به حال، منبعي براي هويّت‌بخشي محسوب مي‌شود».

The present article is the product of a cognitive research. It has focused on the conceptual exploration of “tradition”, its reconsideration and dimensions. Therefore, different interpretations about tradition have been investigated. There has been an examination of the cognitive concept of tradition in comparison with its similar and contrasting concepts under western theories. Also, in addition to posing a few conceptual questions, the capability of this concept for illuminating the theoretical mechanism and intellectual system of theoreticians have been questioned. In the end, having established a certain kind of connection between the necessity of tradition and the preliminaries to its conceptualization, and also in regard to various theories such as modernism, postmodernism and communitarianism, under which tradition has been discussed , it has been emphasized through an inductive reasoning that tradition, as an inexorable concept, consists of four components: In the first place, it articulates and strengthens those assumptions which people utilize unquestionably in leading their everyday lives. In the second place, it presents an understanding and explanation of the world and in the third, in its Weberian interpretation, tradition is considered to be a resource for legitimizing the authority which is exerted and which leads to traditional power. And finally, through transmitting values, beliefs and behavior from the past to the present, it is regarded as a source of identification.