الزام در تغيير تمركز جغرافيايي سياست خارجي ايران

The Necessity of a Shift in GeographicalFocus in Iranʹʹs Foreign Policy

با توجه به روند پر‏شتاب تغييرات و تحولات در محيط منطقه‌اي و بين‌المللي در زمان كنوني، كشورها و مديران سياسي آنها،‌ بايد خود را براي ايجاد تغييرات لازم در نگرش‌ها و آيين‌‌هاي روابط خارجي خود آماده كنند. عدم توجه به اين واقعيت و در نتيجه كاهش محسوس در موفقيت‌هاي جمهوري اسلامي ايران در سياست منطقه‌اي خود در سال‌هاي گذشته و پيشنهاد براي تغيير آن، نقطه تمركز اين مقاله است. باور ما در اين مقاله اين است كه جمهوري اسلامي ايران بايد جغرافياي تمركز سياست خارجي خود را از كشورهاي عربي خاورميانه به عنوان منطقه نفوذ خود به كشورهاي شرقي و شمال شرقي خود تغيير دهد. اين مقاله باور دارد كه با اين تغيير نه تنها تعارض‌هاي منطقه‌اي ايران كاهش پيدا مي‌كند، بلكه ايران مي‌تواند با افزايش نفوذ خود در شرق از حمايت قدرت‌هاي بزرگي چون ايالات متحده، اروپا و حتي قدرت‌هاي منطقه‌اي چون عربستان سعودي بهره‌مند باشد. نويسنده با استفاده از نظريه‌هاي واقع‌گرايانه در حوزه عملكرد سياست خارجي در جهت تامين منافع ملي با استناد به تداوم تعارض ميان حوزه‌هاي نفوذ ايران و كشورهاي عربي در منطقه، استدلال مي‌كند كه تغيير در تمركز منطقه اي روابط خارجي ايران از غرب (منظور خاورميانه عربي) به شرق در هر دو امتداد آن يعني شبه قاره و آسياي مركزي نه تنها كمك به راهگشايي در بن بست‌هاي سياست خارجي مي كند، بلكه مي- تواند جايگاهي معتبرتر و بالاتر را براي ايران در سطح جهاني به ارمغان بياورد.

Iran enjoys a unique geopolitical situation in the world. It is adjacent to the Middle East from west, the Persian Gulf basin from south, South Asia and the Indian Subcontinent from southeast and east, Central Asia and the Caucasus from northeast and north, and to enlarged European region through Turkey from northwest. It can be claimed that no other country in the world possesses such a geopolitical situation. Although such a situation provides the country with a set of opportunities, any wrong decision-making, apart from national and international realities, in choosing the focus of policies and foreign relations activities may turn it into a ground for crisis and continued failure for Iran. Recent developments in the past two decades at the national, regional and global levels and numerous and sometimes strategic problems in expanding its foreign relations on the one hand and increasing external threats to Iran prove the fact that geographical focus in the countryʹs foreign relations needs a serious and extensive revision. This paper seeks to trace the roots of problems in Iranʹs external relations from the perspective of its geographical focus and to make suggestions for rectifying it. Considering political, economic and geopolitical changes in recent years on the regional and world scales, the author believes that change in the regional focus of Iranʹs foreign relations from the west (i.e. the Arab Middle East) to the east in both the Indian Subcontinent and Central Asia not only will help open the deadlocks in foreign policy, but also may bring about a higher, better status for Iran at the world level.