پايداري عملكرد ارقام آبي گندم نان در اقليم سردسير و معتدل ايران

Grain Yield Stability of Bread Wheat Cultivars under Irrigation in Cold and Temperate Climatic Conditions of Iran

اين مطالعه به منظور بررسي پايداري عملكرد دانه ارقام آبي گندم الوند، الموت، زرين، نويد، آذر 2، سبلان، اميد و بزوستيا، در قالب طرح آماري بلوك هاي كامل تصادفي و به مدت 3 سال زراعي (89-1386) در 6 شهرستان اجرا شد. در هر سال و در هر منطقه پس از برداشت، تجزيه واريانس ساده براي عملكرد دانه انجام و در پايان سال سوم تجزيه واريانس مركب (3 ساله) در هر منطقه و در كل مناطق (3 سال و 6 منطقه) انجام شد. براي تعيين پايداري ارقام از روش هاي لين و بينز، ضريب تغييرات محيطي (C.V%) و روش غير پارامتري رتبه (Rank) استفاده گرديد. نتايج حاصل از تجزيه مركب (3 سال و 6 منطقه) نشان داد كه اثر متقابل ژنوتيپ × منطقه × سال بر عملكرد دانه از نظر آماري معني دار بود. بيشترين عملكرد دانه در ميان ارقام آزمايشي به رقم الوند با 74/3 تن در هر هكتار تعلق داشت. نتايج حاصل از تجزيه پايداري به روش لين و بينز نشان داد كه كمترين واريانس درون مكاني در ميان ارقام آزمايشي به رقم زرين و كمترين كمترين ضريب تغييرات محيطي به ارقام زرين و سبلان تعلق داشتند. نتايج حاصل از روش رتبه بندي (Rank) نشان داد كه ارقام الوند و سبلان كمترين رتبه و ارقام سبلان و بزوستيا حداقل انحراف معيار رتبه را در بين ژنوتيپ هاي آزمايشي به خود اختصاص دادند. جمع بندي نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه ارقام زرين و سبلان از پايداري بالاتري نسبت به ساير ارقام مورد تحقيق برخوردار بوده و مي توان به كشت آن در مناطق مورد مطالعه اقدام نمود.

In order to study yield stability of bread wheat cultivars including Alvand, Alamout, Zarrin, Navid, Azar 2, Sabalan, Omid and Bezostiya under irrigation an experiment was conducted in RCBD for three cropping seasons (2007-2010) at six locations. Simple and combined analysis of variances for three years, each location and also combined analysis of variances for 3 years and 6 locations were implemented. Lin and Binns parameter, environmental coefficient of variations and rank method were used for determination of stable cultivars. Results of combined ANOVA (three years x six locations) showed that interaction effect of year x location x genotype was significant. The highest grain yield belonged to the Alvand cultivar with 3.74 tha -1. Results of stability analysis with Lin and Binns method also showed that Zarrin cultivar had the lowest within location variance for grain yield and lowest environmental coefficient of variations was belonged to cultivars Zarrin and Sabalan. The results of rank method showed that cultivars Alvand and Sabalan had the lowest ranking and cultivars Sabalan and Bezostiya had the lowest SDR among the experimental cultivars. It can be concluded that Zarrin and Sabalan cultivars had the highest yield stability and thus it can be recommended for locations in which it was studied.