نمادهاي عرفاني «آب» و «عطش» در واقعه عاشورا بنا بر گزارش دو منظومه عرفاني

Symbols of Thirst and Water in the Event of Āshūrā

گستردگي و عظمت واقعه عاشورا و برجستگي شخصيت‌هاي اين مقطع از تاريخ، به‌ويژه سلسله‌جنبان اين حادثه با شكوه، حسين‌بن علي(ع)، موجب مي‌شود در تشريح حوادث و وقايع عاشورا از سطح فراتر رويم و در باطن و روح اعمال و اقوال اين بزرگان انديشه كنيم. يكي از ديدگاه‌هايي كه مي‌شود از طريق آن اين حادثه را واكاوي كرد، ديدگاه عرفاني است. در پرتو اين نگاه، بسياري از اعمال، اقوال و حوادثْ رنگ و معنايي ديگر به‌خود مي‌گيرند؛ به‌گونه‌اي كه اين جنگ خونين از ميان هزاران نبرد سهمگيني كه در طول تاريخ رخ داده است، متمايز مي‌شود و از سطح حادثه‌اي تاريخي به سطح مكتبي فكري و عرفاني ارتقا مي‌يابد. هرچند در متون و اشعار فارسي، نگاه عرفاني به واقعه عاشورا كم‌رنگ‌تر از نگاه تاريخي و عاطفي است، تامل بر اين بخش از اشعار و متون، و يافتن ظرايف و دقايق موجود در آن‌ها، بسيار دلنشين و قابل توجه است. در اين مقاله، نمادهاي «تشنگي» و «عطش» در روز عاشورا، از منظر عرفاني و به‌طور خاص، از نگاه عمان ساماني و صفي‌عليشاه بررسي مي‌شود.

The immensity of the event of ?sh?r? and the prominence of its figures, particularly Imam Hossein, demand surpassing the superficial considerations and contemplating in the spirit of their deeds and sayings. Mystical point of view is a possible approach to this event. It gives it a different color and distinguishes it from the many other dreadful battles throughout the history by elevating it to the level of a school of thought and mysticism. In Persian literature the mystical approach to the event of ?sh?r? is attenuated in respect to the historical and emotional approaches, but it certainly worth a deeper and more precise analysis. In this essay the symbols of thirst and water are analyzed from the mystical point of view, chiefly the viewpoints of Oman Samani and Safi Ali Shah.