شناسايي نقاط با ارزش شهري در مشهد

Identifying Valuable Urban Areas in Mashhad

حفظ ارزش‌هاي شهري و چگونگي تبديل آنها به هويت شهر، دغدغه‌ي بسياري از متخصصان شهرشناسي در عصر اطلاعات، ارتباطات و جهاني شدن است. زيرا هنوز انديشه‌ي نفي گذشته ، در مضامين بسياري از طرح‌هاي توسعه‌ي شهري وجود دارد و ارزش را در ساخت‌هاي كالبدي داراي استحكام سازه‌اي، نه در چيز ديگري، جستجو مي‌كنند. هدف اين پژوهش در مرحله‌ي اول بيان مفهوم ، سلسله مراتب و اهميت ارزش‌ها در هويت‌سازي شهري با ارايه‌ي شواهدي از عناصر كالبدي شهري جهان است. در مرحله‌ي دوم با توجه به اهميت ارزش‌ها و هويّت‌هاي شهري در تقويت فرهنگ محلي و ملي در عصر جهاني شدن ، ارزش‌هاي شهري در مشهد، كه شديداً در معرض نابودي در نتيجه‌ي اقدامات گسترده نوسازي است ، با تكميل 412 پرسشنامه از سه گروه زايران(104 تن) ، كسبه (199 تن )و شهروندان (109 تن) در 12 منطقه‌ي شهرداري مشهد، اطلاعات مربوط به ارزش‌هاي شهري جمع آوري و نتايج با استفاده از الگوهاي آماري از جمله تكنيك تحليل اوريانس، تحليل گرديد. نتايج نشان از شناسايي 53 نقطه‌ي با ارزش شهري در سه نوع الگوي پراكنش محوري(12محور) ، محوطه اي(19 مجموعه) و بنا (22 بنا)مي باشد .همچنين در اين مطالعه نقاط باارزش به لحاظ ماهيت موضوع به هشت موضوع تقسيم بندي شدند ، كه نقاط با ارزش به لحاظ مذهبي ، گردشگري ، تجاري-بازرگاني و تاريخي در اولويت اول تا چهارم اين نقاط قرار گرفتند. شامل عناصر با ارزشي مانند حرم مطهر حضرت رضا(ع) در مرحله‌ي اول ، به لحاظ مذهبي ، طرقبه به لحاظ گردشگري ، بازار امام رضا(ع) به لحاظ تجاري و توس به لحاظ تاريخي شد. تفاوت معني داري بين كسبه ، شهروندان و زايران در خصوص موضوع‌هاي با ارزش (هشت موضوع ) مشاهده شده است. ارزش‌هاي گردشگري و مذهبي بين گروههاي پاسخ گو تفاوت معني‌داري نداشته و داراي اعتبار يكساني بودند. بنابراين مي‌توانند در اولويت قرار گيرند. نقاط باارزش شهري ديگري مانند حمام و مسجد شاه ، سراي عزيزالله اف ، مصلي پايين خيابان و غيره وجود دارد ، كه از چشم پاسخ گويان پنهان مانده است و نيازمند توجه مي‌باشد.

Many urban specialists in the information and globalization era are concerned with conservation of urban values and transforming them into urban identities. Still denying the past is implied in many proposed urban development plans. They seek urban values merely in the physical fabric of the city not in other things. Urban values and identities play a crucially important role in enforcement and promotion of local and national cultural heritage in the globalization period. Many of these urban values in Mashhad face destruction as a result of renovation activities. This research has two purposes. The first purpose is to explain the meaning, hierarchy and significance of values in forming urban identity by showing some examples from other countries (photos); and the second purpose is to identify valuable urban areas in Mashhad. To achieve this purpose a stratified sampling survey was conducted including 412 filled questionnaires from three groups (tourists: 104; peoples, business: 199 peoples and other civilian: 109). The results show that there are 53 valuable urban areas in three dispersed patterns including: axle or linear pattern (12), complex pattern (19) and point pattern (22). Also valuable areas are divided into eight sub-groups and were ranked according to religious, touristic, business and historical indices. Locations such as the Holy Shrine from religious aspect, Torqabe from touristic aspect, Reza Bazaar from business aspect Ferdowsi tomb from historical aspect were identified as the most valuable areas in the city. Finally the relationship between attitudes of different sub-groups about priority of valuable areas was investigated using ANOVA. The results show that there is a significant deference between attitudes of three sub-groups on eight valuable areas. However, these sub-groups do have some common valuable features including touristic and religious values. The priority of these features must be taken into consideration in the future activities. Also there are other valuable areas in Mashhad which are ignored and need to be investigated using others methods in further research projects.