چالشهاي ساختاري روابط راهبردي ايران و روسيه: سلطه‌ستيزي ايراني و عمل‌گرايي روسي

Structural Challenges of Iran-Russia Strategic Relations: Iranian’s Anti Imperialism Approach and Russian Pragmatism

يكي از موضوعهاي مهم سياست خارجي هر كشور، چگونگي تنظيم روابط با قدرت‌هاي بزرگ است. تكوين جمهوري اسلامي ايران در سال 1979، ماهيت روابط ايران با قدرت‌هاي بزرگ را دچار تغيير بنيادين كرده است. هرچند از اواخر دهه 1980، ايران و شوروي و به‌دنبال آن روسيه به بهبود روابط متقابل اقدام كرده‌اند، ولي اين بهبودي منجر به روابط راهبردي نشده است. اعتقاد بر اين است كه ايران از روي مصلحت (به‌دليل روابط اختلاف برانگيز ايران و غرب) به مسكو گرايش نشان داده است‌‌ و از سوي ديگر، هدف‌ها و خط‌‌‌‌‌مشي‌هاي سياست خارجي روسيه با هدف‌هاي ايران در عرصه بين‌المللي در مواردي تفاوت دارد. به‌نظر مي‌رسد كه ايران و روسيه با يكديگر تضاد راهبردي نداشته باشند، ولي وجود يك ساختار انحصارگونه بين‌المللي كه بنابر آن تهران به‌دليل فشار غرب در مواردي ناچار است كه برخي كالاهاي مورد نياز خود از سياسي و اقتصادي را از طرف مسكو تامين كند و همچنين نظريه سلطه‌ستيزي ايراني و عمل‌گرايي روسي توجيه‌كننده برخي از شكاف‌هاي روابط دو كشور باشد كه اين مقاله بر اساس آنها تنظيم شده است.

Regulating relations with great powers constitutes one of the most significant issues of each country’s foreign policy. Nature of Iran’s ties with great powers has been fundamentally changed since formation of the Islamic Republic of Iran in 1979. Iran, the Soviet Union and later Russia have failed to establish strategic relations, despite their efforts to enhance mutual relations since late 1980s. It is believed that Iran found it politically expedient to have ties with Moscow due to its disputed relations with the West. On the other hand, foreign policies adopted by Iran and Russia at international arena differ from each other to some extent. Although there is no indication of strategic conflict between Iran and Russia, some rifts have been created between them. Iran’s anti-imperialism approach and Russian pragmatism as well as an international monopoly that forces Tehran to turn to Moscow for meeting some of its political and economic needs could justify some of these rifts.