ارزيابي پارامترهاي فني و زراعي روش‌هاي كاشت گندم با مقادير مختلف بذر در جنوب خوزستان

Evaluation of Technical and Yield Parameters of Wheat Seeding Methods with Different Seeding Rates in south Khuzestan

روش كاشت مطلوب روشي است كه با استفاده از آن بتوان با كمترين تعداد تردد ماشين‌ها در روي زمين و صرف كمترين ميزان مصرف انرژي و زمان، بذر را به گونه‌اي در فواصل و عمق مناسب خاك قرار داد كه بيشترين تماس را با خاك داشته و بتواند به سرعت جوانه زده و در نهايت گياهچه‌ي پايداري ايجاد نمايد. لذا در اين خصوص پژوهش حاضر طي مدت دو سال 2007 و 2008 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان (ايستگاه تحقيقات كشاورزي شاوور)، در يك خاك رسي- سيلتي به صورت كرت‌‌هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. كرت‌‌هاي اصلي شامل شش روش‌ كاشت سانتريفوژ (P1)، سانتريفوژ بعلاوه فاروير (P2)، خطي‌كار (P3)، خطي‌كار بعلاوه فاروير (P4)، ‌پشته‌كاري سه رديفه (P5) و ‌پشته‌كاري چهار رديفه (P6) بوده و كرت‌‌هاي فرعي نيز شامل چهار تراكم بذر 300، 400،500 و 600 دانه در متر مربع (تقريباً120، 160،200 و 240 كيلو‌گرم بر هكتار) بود. نتايج نشان داد كه بيشترين مصرف سوخت با 91/14 ليتر بر هكتار به تيمار سانتريفوژ بعلاوه فاروير و كمترين آن با 02/5 ليتر بر هكتار به تيمار خطي‌كار اختصاص داشت. روش كاشت خطي‌كار با 462/1 و روش كاشت ‌پشته‌كاري سه رديفه با 620/0 ساعت بر هكتار به ترتيب بيشترين و كمترين زمان مورد نياز را به خود اختصاص دادند. در همه روش‌هاي خطي‌كاري شامل خطي‌كار، خطي‌كار بعلاوه فاروير، ‌پشته‌كاري سه رديفه و ‌پشته‌كاري چهار رديفه نسبت به روش‌هاي كاشت پاششي سانتريفوژ و سانتريفوژ بعلاوه فاروير زمان مورد نياز به طور معني‌داري كاهش و ظرفيت مزرعه‌اي افزايش يافته بود. روش كاشت سانتريفوژ بعلاوه فاروير با 684/0 هكتار بر ساعت داراي كمترين ظرفيت مزرعه‌اي و روش‌هاي كاشت ‌پشته‌كاري سه رديفه و ‌پشته‌كاري چهار رديفه با متوسط 67/1 هكتار بر ساعت داراي بيشترين ظرفيت مزرعه‌اي بودند. بيشترين شاخص يكنواختي (21/87 درصد) به تيمار ‌پشته‌كاري چهار رديفه و كمترين آن (73/54 درصد) به تيمار سانتريفوژ اختصاص داشت. استفاده از روش‌هاي خطي‌كار، ‌پشته‌كاري سه رديفه و ‌پشته‌كاري چهار رديفه به جاي روش سانتريفوژ به ترتيب باعث 41، 29 و 29 درصد كاهش در هزينه‌ها شده است. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه اختلاف بين روش‌هاي كاشت از لحاظ عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گندم معني‌دار نبود، ولي تاثير مقدار بذر بر تعداد بوته بر واحد سطح، ضريب پنجه زني و تعداد دانه در سنبله در سطح 5 درصد معني دار بود. به طور‌كلي، براي كشت گندم آبي در اراضي رسي-سيلتي خوزستان، به ترتيب اولويت، استفاده از يكي از روش‌هاي كاشت ‌پشته‌كاري سه رديفه ، ‌پشته‌كاري چهار رديفه و خطي‌كار و همچنين مقدار بذر 160-120 كيلوگرم بر هكتار پيشنهاد مي‌شود.

This study was conducted during two years (2007-2009) in Shawoor Agricultural Research Station on a silty-clay soil. Experiment conducted in split plots in a Randomized Complete Blocks Design in three replications. Main plots were planting methods including centrifugal broadcaster (P1), centrifugal broadcaster + furrower (P2), seed drill (P3), seed drill + furrower (P4), three lines bed drilling (P5) and four lines bed drilling (P6). Subplots were included seed rates of 120, 160, 200 and 240 kg.ha-1. The results showed that P2 method with 14.91 litter.ha-1 and P3 method with 5.02 litter.ha-1 had the highest and lowest fuel consumption respectively. P3 method with 1.462 h.ha-1 and P5 method with 0.620 h.ha-1 required maximum and minimum total operation time respectively. P2 method with 0.684 ha.h-1 had minimum field capacity. Field capacity of P5 and P6 with averagely 1.67 ha.h-1 was maximum. Field capacity of all drilling methods (P3, P4, P5 and P6) was significantly more than that of broadcasting methods (P1 and P2). The highest seed spacing uniformity (87.2%) was belonged to P6 method and the lowest value (54.7%) was for P1 method. By using drilling methods of P3 and P5 (or P6) instead of P1 method total cost was reduced 41% and 29% respectively. The results of variance analysis of data showed that the difference between planting methods in case of wheat grain yield and yield components was not significant. However, the seed rate had significant effect on some yield components. Suggestion for cropping of wheat Chamran variety in silty-clay soil in Khuzestan province, used P5, P6 and P3 methods are recommended respectively with seed rate of 120 - 160 kg.ha-1.