تحليل آماري ـ هم ديدي بارش هاي سنگين مناطق خشك ايران (مطالعه ي موردي: استان كرمان )

The Statistical-synoptic Analysis of Heavy Showers in Arid Regions of Iran: Kerman Province

ايران كشوري با اقليم خشك و نيمه خشك، است به گونه اي كه متوسط بارش سالانه ي آن حدود يك سوم متوسط بارش سالانه ي جهان است. ويژگي عمده ي اين مناطق، ريزش هاي جوّي با شدّت هاي بالاست. اين مشخصه ها از نظر هيدرو اقليمي باعث شكل گيري رژيم بارشي شده كه نوسان هاي زياد مقدار بارندگي، ريزش رگبارهاي شديد با زمان تداوم كوتاه، از مهمترين شناسه هاي آن به حساب مي آيد. در اين پژوهش، جهت بررسي هم ديد بارش هاي سنگين مناطق خشك، داده هاي بارشي استان كرمان مورد تحليل قرار گرفته است و از دو پايگاه داده يكي مربوط به مقدار بارش روزانه در ايستگاه هاي هم ديد و اقليمي و ديگري داده هاي جو بالا مربوط به ارتفاع ژيوپتانسيل، فشار تراز دريا، دماي هوا، نم ويژه، مولفه ي باد مداري و باد نصف النهاري در عرض جغرافيايي صفر تا هشتاد درجه ي شمالي و طول30- تا 100 درجه ي شرقي استفاده شده است. با استفاده از شاخص آماري گامبل تيپ 1، 76 رخداد بارش هاي سنگين استان كرمان شناسايي شد. سپس با تحليل خوشه اي روي دادهاي ارتفاع ژيوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال، الگوهاي هم ديد اين بارش ها شناسايي شدند. تحليل اين الگوها نشان داد كه مهم ترين عامل شكل گيري بارش هاي سنگين استان كرمان حركت رو به شرق و تقويت فرود شرق مديترانه در تروپوسفر مياني است، لذا زماني كه با حركت رو به پايين سامانه ي تاوه قطبي همراه است، بارش هاي سنگيني در سطح ايستگاه هاي استان رخ مي دهد.

Iran is located in arid and semi-arid regions and has an average precipitation which is one third of the global average. The special character of this region is heavy precipitation. To examine the synoptic characters of heavy precipitation of arid regions, we did a case study on Kerman province. In this study, we use two separate data bases: synoptic station and upper atmosphere. In synoptic station, we use the data of heavy rain. In upper atmosphere, we use (SLP), (HGT), (SHUM), (AIR), (UWIND) and (VWIND). The results show that the heavy rain events are not created from certain source. Using statistical indicators Gamble type 1, 76 tokens of heavy rainfall event were identified in Kerman province. Then through cluster analysis of the geo-potential data level 500hp the synoptic patterns of precipitations were identified. The analysis of synoptic rainfall patterns shows that the most important factor shaping the heavy rainfall in Kerman province is East ward and East Mediterranean descent strengthen the middle troposphere, so when moving down polar vortex system is associated with heavy rainfall at province stations.