بررسي علل تاريخي – اقليمي ايجاد اويي‌ها در منطقه كاشان

A Study of the Historical – Environmental Reasons for Constructing “Ouei”s in Kasan

در اين مقاله، پس از شرح اقليم منطقه كاشان و سازوكارهاي مردم اين منطقه براي سازگاري با محيط طبيعي، تاريخ آن از پيش از تاريخ تا دوره قاجار به اجمال مرور مي‌شود. نتيجه گرفته مي‌شود كه اين منطقه همواره محل آمد و شد و تاخت و تاز لشگريان مختلف بوده است. شهر كاشان از دوره سلجوقي به بعد، در پناه برج و باروي سترگ خود را در برابر هجوم‌ها مقاوم كرده است؛ اما روستاهاي نزديك شهر و از جمله نوش‌آباد فاقد برج و بارو بودند و دشمن سرخورده از حمله به كاشان به روستاهاي اطراف آن حمله مي‌كرده است. مشكلات ناشي از ناامني از يك سو و آگاهي اهالي از روان بودن آب قنات از زير خانه‌هايشان از سوي ديگر، و همچنين وجود اقليم گرم و خشك منطقه كاشان، باعث شده است كه آن‌ها فضاهايي در خانه‌هاي خود به صورت چاه ايجاد كنند. اين فضاهاي زيرزميني را كه در آن‌ها هم آب قنات جاري بوده و هم اتاق‌هاي زيرزميني براي انبار گندم داشته، در نوش‌آباد «اويي» مي‌گويند. تجزيه و تحليل راهروها و فضاها مي‌رساند كه كاربري جانپناه، بخش عمده‌اي از هدف سازندگان آن‌ها بوده است. يافته‌هاي تحقيق بيانگر اين هستند كه: 1- وضعيت اقليمي منطقه كاشان در ايجاد فضاي معماري جديدي به نام «اويي» براي بهره‌برداري از آب نقش داشته است؛ 2- وضعيت جغرافيايي و قرار گرفتن منطقه در مسير لشگركشي‌ها و حوادث تاريخي آن، در پيدايش فضاي معماري مزبور به منزله جانپناه مهم بوده است؛ 3- بهره‌برداري از «اويي» در دوره‌هاي مختلف با توجه به شرايط سياسي تغيير كرده؛ و 4- احتمال اين كه چنين فضاهايي از آيين مهر و مهرپرستي باقي مانده باشد، وجود دارد.

This article describes the natural environment of Kashan and the strategies that its inhabitants adopted for adjusting themselves with the environment. It also briefly reviews the history of Kashan from prehistory up to the Qajar era. Throughout history, lots of armies have attacked Kashan or passed this city. Although after the Seljuq era Kashan protected itself against invaders with the help of its great fort, villages near Kashan, such as Nouh-Abad, which did not have forts, were not safe from attacks. Lack of safety, together with other reasons such as the arid climate of Kashan and the existence of Qanats beneath houses, led the inhabitants of this area to build underground constructions. In Noush-Abad such constructions through which Qanats passed and had rooms for storing wheat, are called “Ouei.” Research shows that one of the main functions of Oueis was to serve as refuges. This research finds that: 1- The natural environment of Kashan has had an important role for constructing Oueis and reaching underground waters 2- The geographical situation of this city and the fact that lots of armies passed the area was an important factor for using the Oueis as shelters 3- The Oueis have been used for different purposes in different eras according to the political conditions 4- There is a possibility that these architectural structures are relics of Mithraism.