ارزيابي شايستگي توليد در مراتع با استفاده از سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي: منطقه فريدونشهر، اصفهان)

Production suitability assessment in rangeland by Geographic Information System (Case study: Fereidoonshahr, Isfahan province)

هدف از اين تحقيق ارزيابي و تعيين طبقات شايستگي مراتع منطقه فريدونشهر به لحاظ توليد علوفه براي كاربري چراي گوسفند مي-باشد. جهت تهيه لايه هاي اطلاعاتي در كليه مراحل اين تحقيق از محيط GIS استفاده شد. اساس كار در مدل توليد علوفه، تعيين نسبت علوفه قابل دسترس دام از كل علوفه توليدي در هر تيپ گياهي مي باشد كه در اين بررسي براي تعيين شايستگي توليد علوفه، اين نسبت در سه حالت متفاوت محاسبه گرديد. در حالت اول علوفه قابل استفاده گونه هاي كلاس I، II و III با توجه به ضرايب خوشخوراكي و حد بهره برداري مجاز براي هر گونه محاسبه شد، در حالت دوم حد بهره برداري مجاز براي هر تيپ گياهي و در حالت سوم فقط علوفه قابل استفاده گونه هاي كلاس I و II با توجه به ضرايب خوشخوراكي و حد بهره برداري مجاز براي هر تيپ گياهي تعيين گرديد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه در حالت اول ميزان ظرفيت چرا 20709 واحد دامي در طول فصل چرا بوده و 98/15 درصد مراتع منطقه در كلاس شايستگي خوب، 50/37 درصد، متوسط و 52/46 درصد در كلاس شايستگي كم قرار دارد. در حالت دوم، ظرفيت چرا 15989 واحد دامي و 96 درصد دركلاس شايستگي كم و در حالت سوم، ظرفيت چرا برابر 3190 واحد دامي و 53/16 درصد در كلاس شايستگي متوسط، 98/15 درصد در كلاس شايستگي كم و 48/67 درصد در كلاس غير شايسته قرار دارد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه مهم ترين عامل موثر در كاهش شايستگي مراتع منطقه كم بودن ميزان علوفه قابل دسترس دام به دليل توليد ناچيز گياهان كلاس هاي I و II، پايين بودن درصد خوشخوراكي و حد بهره برداري مجاز مي باشد. با توجه به جمعيت فعلي دام موجود در مراتع منطقه (22170 واحد دامي در طول فصل چرا) و همچنين با توجه به روند تخريب شديد در اثر چراي مفرط، به كارگيري استراتژي كه محدوديت بيشتري براي مصرف علوفه توسط دام ايجاد مي كند، مي-تواند در صورت عملياتي شدن به بهبود وضعيت مراتع منطقه كمك كند.

The aim of this study is to determine suitability classes for sheep grazing in terms of forage production in rangeland of Fereidoonshahr. Four information layers were crossed used of Geographical Information System (GIS). The ratio of available forage to the whole produced forage in each vegetation type was calculated in three different modes. In the first method, According to the coefficient of the palatability and proper use factors, the utilizable forage of species of class I, II and III were calculated, in second method for each vegetation type and in the third method only utilizable forage species class, I and II according to the coefficient of the palatability and allowable use factors was determined. The results of this study showed that in the first method, the amount of grazing capacities is 20709 animal units per grazing season. 15.98% of the rangelands belong to the S1 class, 37.50% to the medium class (S2), and is the rest to be low suitability class (S3). In the second method, the amount of grazing capacities is 15989 animal units per grazing period and 96% of rangelands are located in low suitability class (S3). In the third method, the amount of grazing capacities is 3190 per grazing period and 16.53% of the rangeland are in the middle suitability class (S2), 15.98% at the low class (S3) and 67.48% at unsuitable class (N). Based on this study, the most important factors for suitability decline is the low rate of available forage for the livestock, low forage production of classes, I, II, and low palatability percentage. Based on this study, the most important factor in reducing the low level of competence Meadowʹs area available to livestock fodder due to reasons such as production plants small classes, I and II, the low percentage of palatability and operational level allowed. High livestock number (22170 animal units) on one hand and high land deterioration rate on the other calls for lower stocking rate in hope of better future for these rangelands.