بررسي تطبيقي تاثير ايده هاي معنوي در شكل باغ مطالعه موردي باغ پاسارگاد از دوره هخامنشي و باغ فين از دوره اسلامي

Influence of ideas and ideals on Persian garden structures Case study: “Pasargad Garden” from Achaemenid period and “Fin Garden” from Islamic period

براساس انديشه رايج، باغ ايراني در سراسر تاريخ يك هويت ثابت و تداوم‌يافته دارد، ولي بررسي‌هاي دقيق‌تر تمايزات كالبدي بارزي را بين نخستين باغ‌هاي ايراني (باغ پاسارگاد) و باغ‌هاي دوران اسلامي نشان مي‌دهد. به نظر مي رسد اين تفاوت‌ها ريشه در انديشه ها و آرمان‌هاي پشتوانه آنها داشته باشد. اين تحقيق درصدد بررسي اين تفاوت‌ها در كالبد و انديشه و نيز تحقيق در مباني متفاوت نظري عامل اين تمايزات كالبدي است. هدف اين تحقيق آن است كه نشان دهد باغ‌ها پيش از آنكه تجلي اقليم و ادوار تاريخي باشند، جلوه انديشه ها و باورهاي آدميان بوده و ساختار كالبدي باغ‌ها با تغيير انديشه ديني (آرمان‌ها و باورها) دچار تحولات شگرف شده است. براي دستيابي به هدف فوق، با بهره گيري از روش پديدارشناسانه (مصداق به مفهوم) تمايزات باغ پاسارگاد با باغ‌هاي دوران اسلامي مورد بررسي قرار مي گيرد و تلاش مي شود تا با استناد به انديشه هاي فكري دو مكتب پيش و پس از اسلام، ريشه اين تفاوت‌ها تبيين شود. براساس يافته هاي اين تحقيق مهم‌ترين تمايزات كالبدي : 1) سازمان دهي تقسيمات در پلان باغ، 2) نمادپردازي حركت آب و 3) شيب‌بندي زمين و مكانيابي كوشك قابل معرفي است. درطراحي باغ اگرچه شرايط زمين بسيار تعيين‌كننده است، ولي طراحي مسيرهاي آب، جايگاه كوشك و چشم اندازها مي تواند كاملاً آگاهانه، نمادين و معناگرا باشد. در سه مقوله فوق عامل معناگرا نقش بارزتري نسبت به عامل زمينه اي دارد. به نظر مي رسد اين تمايزات كاملاً جنبه نمادپردازانه داشته و ريشه در الگوهاي بهشت آرماني در هر مكتب دارند. در اين تحقيق تلاش شد تا بخش قابل ملاحظه اي از اين تفاوت‌ها با بهره گيري از «توصيف رابطه آرماني انسان با طبيعت» در باورهاي دو مكتب، مورد شناسايي قرار گيرند.

According to common belief, the Persian garden has always had a fixed identity throughout history. Nevertheless, more accurate studies have shown fundamental differences between the first Iranian garden (Pasargad garden) and gardens of the Islamic period. It seems that these differences are rooted in the beliefs and aspirations of people who had built them. The current research will try to address those differences in terms of their nature and the ideas they are based on. It will also deal with theoretical principles that lead to these differences. The objective of this research is to show that the gardens are mostly meant to represent the ideas and beliefs of people more than showing the geographical and historical varieties. The research will also try to show how the core structures of gardens have changed as a result of a change in religious beliefs that include ideals and aspirations of people. To attain those objectives, the researchers have employed the phenomenology method (sample to concept) to investigate the differences between Pasargad garden and gardens of the Islamic era. They have also tried to identify the roots of differences between the structures of gardens according to the beliefs of their architects before and after the advent of Islam. According to results of this research, the most important differences are: 1- Organized divisions in the garden plan 2- Symbolized movement of water and 3- Slope designs of the terrain and the positioning of the pavilion. Although terrain conditions are very important in the designing of gardens but water paths design, palace position and landscapes can be conscious, symbolic and concept-based. In three above factors, the factor of concept has a higher importance. It seems that the differences between garden structures are symbolic aspects and are rooted in ideal paradise patterns of each religion. This research has tried to recognize many of those differences by considering the notion of “the ideal human relationship with nature” in the beliefs of Islam and Zoroastrianism.