درخت مقدس، درخت سخنگو و روند شكل‌گيري نقش واق

The sacred tree, the Talking tree and formation of Wak Wak motif

در برخي جوامع، درخت مورد احترام و پرستش واقع مي‌شده است. درخت در كهن‌ترين تصويرش، درخت كيهاني غول پيكري است كه رمز كيهان و آفرينش است. با توجه به ارتباط تنگاتنگ درخت با زندگي بشر، بسياري از جوامع حالتي از قداست را براي درخت قايل بودند. رابطه انسان و درخت و قدسيت آن به گونه‌اي در‌آمد كه زايش انسان را از درخت تصور كردند و اين اعتقاد بخشي از مراسم آييني، جادويي و هنري برخي از اقوام را تحت تاثير قرار داد. از سوي ديگر، در برخي از تصاوير اين درخت است كه از بدن انسان روييده است. درخت سخنگو و درخت واق واق از نمونه درختان افسانه‌اي هستند كه در فرهنگ و هنر اسلامي وارد شده‌اند. اشكال واق واق كه توسط نگارگران ايراني ارايه شده‌اند، اختلاط و امتزاج تركيب‌هاي تزييني و تخيلي را به نحو زيبايي به نمايش گذاشته‌اند. در اين مقاله سعي خواهد شد پاسخ‌هايي براي اين سوالات يافته شود : 1. نقطه مشترك درخت و انسان، در اعتقادات و افسانه‌هاي ملل چيست؟ 2. چه ارتباطي بين درخت مقدس، درخت زندگي‌، درخت سخنگو و نقوش واق وجود دارد؟ فرضيات مطرح : از قابليت‌هاي مشترك بين درخت و انسان مي‌توان باروري، نمو و زايش را عنوان كرد. درخت به مثابه نماد باروري و زايش در كنار انسان مطرح بوده، بنابراين يك ارتباط تنگاتنگي بين اين دو موجود وجود دارد كه منجر به خلق افسانه‌هاي خارق‌العاده‌اي شده است. درخت مقدس، درخت زندگي، درخت سخنگو و درخت واق واق با ميوه‌هاي انساني و حيواني نيز با توجه به اين موضوع به وجود آمده و در فرايندي منجر به شكل‌گيري نقش واق شده‌اند. از اهداف اين تحقيق شناخت ارتباط درخت و انسان در تفكرات و باورهاي عامه منعكس در ادبيات داستاني و آثار هنري است. در اين رابطه تحقيقات نادري در ايران صورت پذيرفته و بيشتر به مبحث نقش واق پرداخته شده است.

In some communities, tree had been revered and worshiped. Tree in its oldest vision is a giant cosmic tree, which is the symbol of the universe and Creation. With regards to the close relationship between the tree and human life, many communities have attributed a sense of sanctity to the tree. The relationship between the man, the tree and its holiness was in a way that people in some communities believed man was born from the tree. This belief affected a part of the ritual, magic and aesthetic ceremonies of some nations. On the other hand, in some images, this is the tree which has grown out of the human body. The Talking tree and Wak Wak tree are instances of legendary trees which have entered into the Islamic art and culture. The different forms of illustrations of Wak Wak which have been drawn by Iranian painters depict the blend of the decorative and imaginative compositions in a beautiful manner. In this article, we aim to find out answers to the following questions: 1 – What is the similarity between the tree and the man in the beliefs and legends of different nations? 2 - What is the relationship between the sacred tree, the tree of life, Talking tree, and Wak Wak’s forms? Hypothesis: The common capabilities of man and tree can be mentioned as fertility, growth and procreation. Tree has been posed as a symbol of fertility and procreation besides the man, thus there exists a close relationship between these two creatures, which has led to the creation of extraordinary myths. With regard to this issue, the sacred tree, the tree of life, the talking tree and the Wak Wak tree with the human and animal fruits have resulted into the formation of Wak Wak through a process. This research aims to understand the relationship between the tree and human thoughts as well as the public beliefs reflected in fictions and various forms of arts. It may be interesting to note that few studies have been carried out in this field in Iran and they mostly described Wak Wak’s forms.