روند تحولات نفار در معماري بومي مازندران

Transformaion Process of “Nefar” in Vrnacular Arhitecture of Mazandaran

در منطقه شمال ايران با توجه به فرهنگ و شرايط خاص آب و هوايي اين ناحيه كه تا حدي با ساير نواحي ايران تفاوت دارد، در طول زمان، معماري‌ خاصي شكل گرفته كه برخاسته از فرهنگ برونگرا با ريشه‌هاي ايراني و اسلامي بوده است. سقانفار، نوعي نفار است كه به نام حضرت ابوالفضل، ساقي لب تشنگان كربلا بنا شده است. مبحث اصلي اين مقاله با توجه به پژوهش‌هاي ميداني مطالعه و شناخت نفارها و سير تكاملي آن به سقانفار، و شناخت معماري بومي مازندران و انعكاس اعتقادات و باورهاي آييني و مذهبي مردمان بومي مازندران در معماري سقانفارها و تكايا به دنبال آن در آداب و رسوم ماه محرم است. اين گونه معماري توسط روستاييان ابداع و كامل شد و توسط آنها نيز مراقبت و حفاظت شده و مي‌شود. معماري سقانفارها، جزيي از معماري بومي و روستايي اين منطقه محسوب مي‌شود و تنها گونه معماري است كه براي يك شخص "حضرت ابوالفضل" ساخته شده و در جهت حفاظت و پاسداري از فرهنگ ارزشمند" عاشورا" رواج يافته است. فرضيه مقاله اين است كه سقانفارها، حلقه‌اي از تاريخ معماري ايران است كه به دليل عدم مطالعات و پژوهش‌هاي مناسب و كامل مغفول مانده‌اند. اين مقاله سعي دارد با شناخت اين نوع بناها و كشف ريشه‌هاي معماري آنها، بتواند كمكي باشد در راستاي شناخت اصالت‌هاي بومي و استفاده از آنها در بازپيرايي معماري معاصر از آفت‌هايي كه از جوانب مختلف بدان وارد مي‌شود.

In north of Iran, a style of architecture has formed over time which is specific to the culture and the weather conditions of that region. This style of architecture is the result of the extrovert nature of the locals and is deeply rooted in Islam as well as the Persian civilization. Saghnefar is a type of Nefar which takes its name from Hazrat Abolfazl, the half-brother of the Imam of Shia faith – Imam Hossein – both martyred at the hands of Omavid Caliph Yazid along with their companions in the battle of Karbala back in 680 AD. The current article deals with the history of Nefars and their development into Saghnefar in Mazandaran over the years. It will also bring into the spotlight the religious beliefs of the people of Mazandaran, particularly the rituals related to Moharram mourning period, and their role in designing the architecture of Saghnefars. This style of architecture was developed by villagers who have tried to preserve it so far. Nefar is in fact completely indigenous to Iran’s Mazandaran Province and it is the only style of architecture which has been developed to pay tribute to one single religious figure i.e. Hazrat Abolfazl. It has been for the purpose of preserving the religious values attributed to the Day of Ashura – when Imam Hossein and his companions were martyred in the battle of Karbala – that Nefars have been constructed in Mazandaran. The hypothesis of the article is that Saghnefars comprise an important part of the history of the Persian architecture that have been kept out of academic spotlight as the result of a lack of related researchers. The present article tries to study this style of structures and dig into the roots of their architectural designs. It is expected that the findings of this research will help highlight the indigenous characteristics of Mazandaran inhabitants. A further expectation is to use the findings of the research to better preserve these structures against damage.