تحقيقات كود در ايران: نگاهي به گذشته، رهنمودي براي آينده

Fertilizer Research in Iran: A Glance at the Past, a Guide for the Future

توليد كودهاي شيميايي در ايران از سال 1324 با راه اندازي كارخانه اي در كرج آغاز شد و نخستين گزارش پژوهشي در باره كاربرد آنها در كشاورزي مربوط به سال 1340 يعني يك سال پس از تاسيس «اداره كل حاصلخيزي خاك»، به كمك سازمان جهاني خوار و بار كشاورزي (فايو) است. هدف هاي اصلي تحقيقات كودي در آن سال ها عبارت بودند از: الف) معرفي فايده هاي كاربرد كود هاي شيميايي و ب) تشويق كشاورزان به مصرف هرچه يشتر كودهاي شيميايي براي افزايش محصول. اما پس از آنكه اثرهاي زيانبار كاربرد بي رويه كودهاي شيميايي بر سلامت انسان و جانوران و نيز بر پايداري زيست بوم آشكار شد هدف ها بازتعريف شده و به سوي كاربرد كمتر كودهاي شيميايي و استفاده از كودهاي دامي، زيست جامدها، كودهاي زيستي، و مانند اينها رفت كه گمان مي رود مواد كم خطرتري براي زيست بوم باشند. اين مقاله مروري است اجمالي بر روند فعاليت هاي پژوهشي در اين زمينه كه با استفاده از گزارش هاي تحقيقاتي منتشر شده بوسيله دانشوران علوم خاك ايران در دوره 50 ساله فعاليت در زمينه كودهاي شيميايي تهيه و تنظيم شده است. دستاوردها، كمبودها، و موانع بر سر راه پژوهش مشخص گشته و سعي شده تا با استفاده از تجربه گذشته نقشه راهي براي آينده تحقيقات در اين زمينه ارايه شود.

The first Iranian chemical fertilizer was produced in1945 in a fertilizer plant in Karaj and the first known research report about the use of chemical fertilizers was published in 1961, one year after the establishment of Soil Fertility Office of Iran by Food and Agriculture Organization (FAO). The primary objectives of the fertilizer research in those early years were to: a) demonstrate the beneficial effects of chemical fertilizer applications, and b) encourage the farmers to use as much chemical fertilizer as they could to obtain the highest amounts of crop yield. However, the harmful effects of over-fertilization on human and animal health and environment soon became apparent and forced the researchers to redefine the objectives and encourage the farmers to, at least partially, substitute chemical fertilizers with animal manures, biosolids, biofertilizers, etc. The latter materials are believed to be friendly to the environment. The present article reviews the reports of Iranian researchers during the last 50 years to highlight the past accomplishments and shortcomings in order to be able to draw a road map for the future research activities in the field of fertilizer production and use in Iran.