بازشناسي مرز تفويض از ولايت تكويني در انديشه شيعه

Recognition of the Border between Delegation and Unconditional Guardianship

اعتقاد به مقامات عالي و فضايل امامان شيعه (عليهم‌السلام) و باور به انجام كرامات و تصرف ايشان در امور جهان ذيل آموزه صحيح ولايت تكويني قرار مي‌گيرد. هنگامي كه محبّان ايمه در راستاي اين اعتقاد ـ احتمالاً در برخي موارد عاشقانه و خالصانه ـ تلاش مي‌كنند كه بيش از حد متعارف براي امامان معتقد به مقامات شبه خدايي شده و به ثناگويي افراطي بپردازند، در واقع از عقيده حقّه ولايت تكويني گذر كرده و به پندار غلوّ و باور نادرست تفويض گرفتار گرديده‌اند. مسيله اين مقاله تلاش براي شناسايي مرز ميان اين دو اعتقاد ـ ولايت تكويني و تفويض ـ است. در اين نوشتار با محور قرار دادن ملاك‌ها و معيارهاي عقلي و نقلي ارزيابي مي‌شود كه مقامات امامان و تصرف در جهان به اذن خداوند متعال و در طول اراده او مي‌باشد. اعتقاد به ولايت تكويني امامان به عنوان امر بينُ الامرين ميان تفويض و تقصير و در واقع حد وسط ميان دو نقطه افراط و تفريط قرار مي‌گيرد. از اين رو، اعتقاد به بالاترين درجه در مقامات و نقش آفريني در امور جهان براي ايمه در دايره عبوديت منافاتي با توحيد نداشته و تفويض نيز شمرده نمي‌شود.

Belief in the lofty positions and excellences of the Shi’ite Imams (A.S.) and having faith in their miraculous acts and dominion over the world affairs underlies the authentic doctrine of unconditional guardianship (wilaya al-takwini). When the Imams’ devotees try to maintain a demigod status for the Imams in line with this – possibly loving and devotional – belief beyond the conventional limits and proceed to excessively praise them, they have indeed passed beyond the rightful belief and engaged in zealous supposition about and untrue belief in delegation (tafwiz). This article tries to identify the borderline between these two beliefs – unconditional guardianship and delegation. Based on the rational and traditional criteria, this article appraises that the stations of the Imams and dominion over the world is by the permission of the Almighty God and in accordance to His will. Belief in unconditional guardianship of the Imams as an intermediate position lies between delegation and negligence and indeed the middle term between the two extremes. Thus, belief in the highest degrees in rank and functionality in the world affairs for the Imams in servitude scope does not contradict monotheism (tawhid), nor is regarded as delegation.