بررسي ويژگي‌هاي مورفولوژيك و تركيبات اسانس 2 اكوتيپ پونه سوسنمبر (Mentha aquatica L.)

Investigation Morphological Characteristics and Essential Oil Component of 2 Ecotypes of Watermint (Mentha aquatica L.)

مقدمه: نعناع مي‌تواند در شرايط آب و هواي مختلف به راحتي رشد كرده و با تغييرات آن به خوبي سازگار شود. هدف: اين تحقيق به منظور بررسي سازگاري، دوره رشد مناسب، شناسايي صفات مناسب زراعي و شناسايي تركيب‌هاي اسانس 2 اكوتيپ سوسنمبر صورت گرفته است. روش بررسي: اين تحقيق از سال 1378 الي 1383 به مدت 6 سال در موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور اجرا شد. اين آزمايش در قالب طرح اسپليت پلات در زمان و با استفاده از بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار اجرا شد. عامل اصلي اكوتيپ و عامل فرعي سال بود. نتايج: بين اكوتيپ‌هاي مختلف به لحاظ ارتفاع گياه طول برگ و اسانس كل در سطح يك درصد و به لحاظ تعداد ساقه‌هاي جانبي، عملكرد اسانس گل و عملكرد برگ در سطح پنج درصد اختلاف آماري وجود داشت. بين سال‌هاي مختلف در صفات مورد بررسي در سطح يك درصد اختلاف آماري وجود داشت. بررسي اثر سال در اكوتيپ نشان داد كه بين صفات ارتفاع گياه (01/0 ??)، طول برگ درصد اسانس برگ و عملكرد سرشاخه گلدار (05/0??) اختلاف معني‌دار وجود داشت. مقايسه ميانگين سال‌ها نشان داد كه بيشترين عملكرد گل مربوط به سال دوم با ميانگين 48695 گرم در هكتار بود بيشترين عملكرد برگ نيز در سال سوم با ميانگين 549352 گرم در هكتار بود. عمده‌ترين تركيب‌هاي اسانس سوسنمبر اكوتيپ اردبيل و گيلان Carvone به ترتيب با ميانگين 58/50 و 03/76 درصد بود. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه تركيب‌هاي اسانس اكوتيپ‌ها متفاوت بوده و دوره بهره‌برداري مناسب از اين گياه حدود 3 تا 4 سال مي‌باشد.

Background: The Mentha spices can growth and adaptation with different climatology. Objective: This research was performed to investigate adaptation, suitable growth period, identification of suitable agronomy characters and identification of essential oil compounds of 2 ecotypes of water mint. Methods: This research was performed in Research Institute of Forest and Rangelands during 6 years in 1999 to 2004. Was conducted as a split plot at time by using of randomized complete block design (RCBD) with 3 replications. Main and sub factors were ecotype and year, respectively. Results: There was difference significant between ecotypes on plant height, leaf long and total essential oil yield (??0.01) and lateral stem number, essential oil yield of flower and leaf yield (??0.05). There was significant difference between difference years on all traits at 0.01level. Investigation effect of year× ecotype showed that there was difference significant between plant heights (? ?0.01), leaf long, essential oil percent of leaf and yield of flowering shoot (??0.05). There was difference significant between ectype2 with lateral stem number (29.44n/p), leaf yield (475579g/ha) and yield of essential oil (3314.5g/ha) than ecotype1 on lateral stem number (25.94n/p), leaf yield (460040g/ha) and yield of leaf essential oil (3224.2 g/ha). Mean comparison of years showed that highest and least flower yield with 48695 g/ha and 27733 g/ha belong to 2th and 6th years, respectively.The highest leaf yield were 506723, 506225 and 549352 g/ha 1n first, second and 3th years. Main components were carvone with 50.58% and 76.03% in Ardabil and ghilan ecotypes, respectively. Conclusion: There was different essential oil compounds between different ecotypes and suitable using period of water mint were 3-4 years