بررسي و تحليل نحوه‌ي توزيع خدمات عمومي شهري از ديدگاه عدالت فضايي (مطالعه‌ي موردي: شهر ياسوج)

Investigation and analysis of urban public services distribution from the perspective of spatialequity: The case of Yasuj City

عدالت فضايي از مباحثي است كه در سال هاي اخير در ميان برنامه ريزان و جغرافي دانان اهميت ويژه اي يافته است. از آن جا كه خدمات عمومي شهري ساختاردهنده ي شكل و ماهيت كالبدي، اجتماعي و فضايي شهر مي باشد، بي عدالتي در نحوه‌ي توزيع آن، تاثيرجبران ناپذيري برساختار, ماهيت شهر و جدايي گزيني طبقاتي محلات شهر گذاشته و مديريت شهري را با چالش هاي جدّي روبرو مي كند. براين اساس، هدف نوشتار حاضر، بررسي و تحليل نحوه ي توزيع خدمات عمومي شهري از ديدگاه عدالت فضايي دريك نمونه ي تجربي (شهر ياسوج) است. عدالت فضايي از دو ديدگاه: برابري مبنا (حداقل دست يابي افراد به فرصت ها) و نياز مبنا (دست يابي بر اساس نياز افراد) در توزيع خدمات، با استفاده از پانزده نوع خدمات عمومي شهري مورد توجه قرار گرفته است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي است و براي تحليل دست يابي ساكنان به خدمات و نيازمندي آنها به خدمات شهري و قياس آنها براي سنجش عدالت فضايي، روش هاي جديدي ارايه شده است. براي معيار دست يابي ساكنان به خدمات شهري از روش تحليل شبكه ي دسترسي و براي معيار نياز ساكنان به خدمات شهري، از روش AHP استفاده شده است. قياس اين دو معيار از طريق تحليل خودهم بستگي فضايي محلي، ميزاني براي سنجش معيار يكپارچه ي عدالت فضايي بوده است. نتايج يافته ها در شهر ياسوج بيانگر، دست يابي هشتادوهفت درصدي ساكنان به خدمات شهري بوده است. با اين وجود، نابرابري ميزان دست يابي به خدمات عمومي در محله هاي شهر مشهود است. همچنين سطح نيازمندي ساكنان بسيار متغيّر بوده، به گونه اي كه تقريباً چهل و پنج درصد از ساكنان در نواحي سه و چهار؛ و به ترتيب شش و هفده درصد ساكنان در نواحي يك و دو، نيازمندي بالايي به خدمات داشته اند. مقايسه ي مكاني اين دو شاخص در كل شهر، نشان از بي عدالتي در توزيع خدمات عمومي شهري در محلات مركزي، جنوب شرقي و غرب شهر ياسوج دارد.

In recent years, spatial equity has becomes an important issue in the field of planning and geographical studies. As urban public services configure the form and the nature of urban physical, social and spatial dimensions, inequity in distribution might have irreparable effects on the structure and the form of the city. Inequity in spatial distribution could lead to the segregation of city neighborhoods and urban management would face with serious challenges. The main goal of this paper is to investigate the manner urban public services are distributed from the viewpoint of spatial equity. An empirical study was conducted on Yasuj city, considering spatial equity from two perspectives: distribution of services on an equal basis and on a need basis, considering 15 types of urban public services. The research was conducted by applying a descriptive-analytical method. Access network analysis method was used to measure residents’ achievement to urban services and AHP method was used to measure the achievement based on the needs of individuals to urban services. The two mentioned criteria by using the local indicators of spatial autocorrelation analysis (LISA) were compared to obtain the new criteria for assessment of integrated spatial equity indices. The results show that about 87 percent of residents have access to urban services. But inequities exist as to the access to public services in city neighborhoods. Moreover, the needs of residents to services vary in neighborhoods. The results of the study indicate that there exists a sort of inequity in the distribution of public services across the city.