نقش آمايش شهري در هويت يابي فضايي ـ كالبدي محور بلوار پيروزي مشهد

The Role of Territorial Management in Urban Spatial Identity in Piroozi Boulevard Axis of Mashhad

چهره‌ي كالبدي بسياري از شهرهاي ايران، از جمله مشهد، از طريق تضاد شديد بين بافت قديمي و جديد شهر، سيماي آشفته‌ي بخش نوين و سرعت ناموزون تغييرات، تيره و تار شده است.اين تغيير و تحولات، حاشيه‌ي محورهاي ارتباطي را نيز در مقايسه با بافت دروني شهر، به دليل موقعيت ويژه‌ي آنها، متاثر مي‌نمايد. محور بلوار پيروزي علي رغم برخورداري از طرح تفصيلي (70-1345) در محدوده‌ي رضاشهر با كاربري مسكوني و تراكم كم، با مساحت قطعات پانصد متر به بالا، هم اكنون در وضعيت بسيار متفاوتي قرارد دارد.آنچه كه از برداشت‌هاي ميداني انجام شده براي تعداد سيصد وچهل وشش قطعه در محدوده‌ي رضاشهر (حد فاصل ميدان كاوه و ميدان سلمان فارسي) به‌دست آمده 56.06% از كاربري‌ها به كاربري مسكوني تجاري و فقط 29 % داراي كاربري پيشنهادي طرح تفصيلي (مسكوني) بوده است. علاوه بر اين اكثر قطعات حاصل تفكيك پلاك‌هاي پانصد متري به قطعات دويست وپنجاه متري و كوچكتر است كه فقط 3.75% از قطعات به شكل پيشنهادي طرح تفصيلي باقي مانده است.اين اعداد و ارقام نمايانگر عدم رعايت ضوابط طرح تفصيلي بوده و تبديل محور ارتباطي با نقش منطقه‌اي را به خياباني با نقش محلي با سيمايي آشفته به دنبال داشته است. در پايان براي ساماندهي فضايي-كالبدي اين محور، سه الگوي جديد پيشنهاد شده است تا هماهنگي لازم با زندگي مردم و هويتي كه شايسته‌ي آن است، داشته باشد. اين الگوها بر اساس ضوابط طرح‌هاي پيشنهادي براي محور بلوار پيروزي بوده اند و علاوه بر پيشنهادهايي در سطح كلان منطقه، به جزييات نيز پرداخته اند و هدف همه‌‌ي آنها بازگرداندن هويت اصلي بلوار كه در طرح تفصيلي براي آن ديده شده است، مي‌باشد، بنابراين در اين پژوهش پس از بيان مساله، فرضيات، اهداف و روش تحقيق، به توضيحاتي در ارتباط با حوزه‌ي فعاليت طراحي شهري در ساماندهي محورها و هويت شهري پرداخته شده است. همچنين پس از بيان عملكردها و فعاليت‌هاي حوزه‌ي مطالعاتي، به بررسي وضع موجود محدوده در سه سطح متفاوت نوع كاربري، تعداد طبقات و وسعت قطعات پرداخته شده و در پايان سه سناريوي متفاوت همراه با اولويت بندي و پيشنهادها براي اين محدوده ارايه شده است.

The image of most Iranian cities like Mashhad as a metropolis indicates not only the contrast between old and new urban textures but also illustrates a new texture of not more than 50 years old whose design is disorganized and disordered. Despite enjoying a detailed plan (1956-91), Piroozi Boulevard in Rezashahr area with residential land use, low density and plots of over 500 m2 is really in a very undesirable situation. The survey of 346 pieces of lands in field work (between Kaveh square and Salman Farsi square) indicates that 56.6% of land uses are residential-commercial and just 29% of them enjoy a recommended land use of detailed plan (residential land use). In addition, most of the plots are the result of dividing500 m2 lands into 250 m2 or smaller ones and just 3.75% of them have remained in accordance with the recommended detailed plan. These facts and figures show nonconformity with the principles of the recommended detailed plan, distorting the expected image of the boulevard. The researchers have recommended three different paradigms for spatial organization of the boulevard in question to conform to its own desirable identity. Thus, the purpose of the suggested paradigm is to restore the expected identity of the boulevard as recommended in the detailed urban plan.