تاثير تاج درخت بنه (Pistacia atlantica) بر پراكنش مكاني خصوصيات شيميايي خاك (مطالعه موردي: منطقه سروآباد كردستان)

Effect of Pistachio (Pistacia atlantica) canopy on the spatial distribution of soil chemical characteristics (Case study: Sarvabad, Kurdistan)

در اكوسيستم هاي خشك و نيمه‌خشك، تك‌درختان تاثير مهمي بر خصوصيات خاك داشته و تعيين كننده ساختار جوامع ميكروبي و علفي خاك در زير تاج درخت بوده كه عملكرد اين نوع اكوسيستم ها را تحت تاثير خود قرار مي دهند. هدف از اين تحقيق، بررسي تاثير تاج درخت بنه (Pistacia atlantica Desf.var.Kurdica) بر ويژگي هاي عناصر غذايي خاك (كربن آلي، نيتروژن، فسفر، پتاسيم)، ليتيم و سديم است. در اين تحقيق، نمونه هاي خاك در زير و اطراف يك درخت بنه در منطقه سروآباد كردستان برداشت شد. نمونه ها در يك محدوده 20×20 متري به فواصل 2 متر و سپس در 5 محدوده 2×2 متري به فواصل 50 سانتي‌متر در زير و اطراف يك درخت بنه و از 5 سانتي متر اول خاك برداشت شدند. به‌منظور تجزيه و تحليل پراكنش و تغييرات مكاني متغير هاي خاك از روش زمين‌آمار استفاده شد. نتايج نشان داد كه مقدار كربن آلي و نيتروژن خاك در زير تاج درخت نسبت به نواحي اطراف بيشتر است. مقدار فسفر نيز در زير تاج درخت بيشتر از نواحي اطراف بود و سطحي فراتر از تاج درخت را پوشش مي‌داد. پتاسيم با افزايش فاصله از پايه درخت كاهش يافت. سديم الگوي پراكنش متوسطي در ارتباط با تاج درخت داشت، در حالي‌كه ليتيم الگوي مكاني پراكنده اي را نشان داد. به‌نظر مي رسد كه پراكنش ليتيم مستقل از موقعيت درخت باشد. نتايج به دست آمده اين فرضيه را تاييد مي كند كه تفاوت در خصوصيات شيميايي عناصر غذايي خاك، منجر به پراكنش‌هاي مكاني متفاوتي در زير تاج درخت و با توجه به نوع گونه درختي مي شود.

In arid and semi-arid ecosystems, isolated trees have an important effect on soil properties and could determine the structure of the soil fauna communities and herbaceous species under the tree which could influence these types of ecosystems. The aim of this study was to find out the effect of tree canopy on the spatial distribution of soil nutrients (OC, N, P, K, Na and Li) with varied chemical characteristics. In this research, soil samples were taken under and around a pistachio (Pistacia atlantica Desf.var.Kurdica) tree in Sarvabad region, West of Iran. The samples were taken every 2 m and then at 50 cm intervals in a regular grid of 20 m × 20 m around the tree for analyzing the spatial properties using geostatistical techniques. Total nitrogen (N) content similarly to soil organic carbon (OC) was higher under the tree. Phosphorus (P) content also was higher under the tree canopy. Potassium (K) decreased with distance from the tree base. Sodium (Na) had a medium spatial distribution related to tree canopy, while Lithium (Li) showed a sparse spatial pattern and its distribution seems to be independent of the tree position. These results support the hypothesis that the presence of a tree affects differently the spatial distribution of the various nutrients depending on their chemical characteristics.