بررسي مقدماتي سازگاري چهار پرووننس كاج جنگلي (Pinus sylvestris Linn) (مطالعه موردي: جنگل لاجيم، مازندران)

An adaptation study on four provenances of Scotch pine (Pinus sylvestris Linn) (Case study: Ladjim forest, Mazindaran)

مقاله حاضر با هدف بررسي سازگاري پرووننس هاي كاج جنگلي در منطقه ارتفاعي ميان بند ساري (منطقه جنگلي لاجيم) تدوين شد. اين بررسي طي سال هاي 1369 تا 1384 و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تيمار كاج جنگلي از مبادي مختلف و در سه تكرار به اجرا در آمد. پرووننس هاي مختلف كاج جنگلي آزمايش شده، شامل تيمار اول از مبدا اوكراين، تيمار دوم از مبدا تركيه، تيمار سوم از مبدا اسپانيا و تيمار چهارم از مبدا فرانسه هستند. بذرهاي كاج جنگلي از مبداهاي ذكرشده جمع آوري و در نهالستان لاجيم سبز شد. در هر قطعه، 100 اصله نهال گلداني دو ساله به فاصله 2×2 متر كاشته شد. عمليات به زراعي مانند سله شكني، وجين و حذف علف هاي هرز، و نيز اندازه گيري هاي كمي و كيفي هرساله تا پايان مدت اجراي طرح انجام پذيرفت. تجزيه وتحليل نتايج پانزده ساله طرح مشخص كرد كه از نظر زنده ماني، كاج جنگلي مبدا تركيه با داشتن 68/81 درصد پايه هاي موجود، بيشترين و كاج جنگلي با مبدا اسپانيا با داشتن 33/60 درصد، كمترين زنده ماني را در منطقه لاجيم دارند. تجزيه وتحليل اطلاعات كمي پرووننس هاي مختلف نشان داد كه كاج جنگلي با مبدا اوكراين از جهت رويش قطري و ارتفاعي با داشتن ميانگين قطر برابرسينه 43/12 سانتي متر و متوسط ارتفاع 72/7 متر، بهترين كميت رويشي را دارد. همچنين نتايج كيفي نهالكاري ها با توجه به عامل هاي سلامت، شادابي و تقارن تاج و كيفيت تنه نشان داد كه كاج جنگلي مبدا اوكراين با داشتن 78 درصد درختان زنده، در گروه هاي كيفي خوب و عالي بيشترين رتبه را در بين پرووننس هاي آزمايش شده كاج جنگلي در منطقه لاجيم دارد و به منظور احياي اراضي مخروبه و برخي پارك هاي داراي شرايط اكولوژيكي مشابه محل تحقيق و نواحي سرد و مرتفع جنگلي، در صورتي كه امكان به كارگيري گونه هاي پهن برگ بومي وجود نداشته باشد، در حد محدود مي توان آن را توصيه كرد.

This reserach was conducted to investigate the Scotch pine (Pinus sylvestris L.) adaptation in midland areas of Ladjim forests (Sari-Iran). The study was carried out as randomized completely block design with four treatments (based on different provenances of Pinus sylvestris) and three replicates during 1990 to 2005. Four provenances of Pinus sylvestris L. were collected from Ukraine, Turkey, Spine and France. In each plot 100-two year old seedling were planted in 2m×2m spacing. After 15 years, the results showed that the Turkish and Spanish Provenance had the lighest and lowest survial in the study area, 81.68% and 60.33% , respectively. Analysis of quantitative data indicated that the Ukrainian provenance (mean DBH and total height equal to 12.43 cm and l7.72 m, respectively) had the best growth. Also the results of plantation quality based on health, vitality, crown and trunk quality showed that the Ukrainian provenance with 78% alive trees is in excellent and good quality and had the best ranking among the other provenances in Ladjim forests. Ukrainian and French Provenances are recommended for plantation of destructed areas having similar ecological conditions in North of Iran where planting the native deciduous species plantation is not possible.