گروه بندي ژنوتيپ هاي مختلف برنج با استفاده از تجزيه عاملي و تجزيه خوشه اي

Grouping Different Rice Genotypes Using Factor and Cluster Analyses

شناخت كافي از تنوع ژنتيكي و طبقه بندي ژرم پلاسم ها جهت انتخاب والدين مناسب براي اهداف به نژادي لازم و ضروري است. در اين تحقيق از داده هاي حاصل از اندازه گيري صفات مهم زراعي براي طبقه بندي تعدادي از ارقام برنج ايراني و خارجي و تلاقي هاي ميان آن ها استفاده شد. به همين منظور چهار رقم بومي با پنج لاين خالص با منشا ايري، در سال 1386 تلاقي داده شدند. در سال بعد، بيست نتاج F1 بدست آمده به همراه نه والد (در مجموع بيست و نه تيمار) در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات برنج كشور كشت شدند و عملكرد دانه و اجزاي آن و خصوصيات مورفولوژيك بوته و دانه مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه ژنوتيپ هاي مورد مطالعه از نظر صفات بررسي شده داراي اختلاف معني داري بودند. نتايج حاصل از تجزيه به عامل‌ها نشان داد كه 3 عامل اصلي و مستقل، 72/77 درصد از تغييرات كل داده‌ها را توجيه مي‌نمايند. اين سه عامل تحت عنوان عامل مربوط به خصوصيات مورفولوژيك، عامل عملكرد و اجزاي عملكرد و عامل فنولوژيك نامگذاري شدند. در عامل عملكرد و اجزاي آن صفات مهمي مثل عملكرد دانه، تعداد دانه پر در خوشه، تعداد دانه پوك در خوشه و وزن هزار دانه قرار گرفتند كه همبستگي بين اين خصوصيات با عملكرد دانه معني‌دار بود. تجزيه خوشه اي به روش UPGMA، ژنوتيپ هاي مورد مطالعه را در نه گروه قرار داد.

Enough knowledge of genetic variation and germplasm classification is necessary to select suitable parents for breeding purposes. In this study, the data derived from measurements of important agronomic traits was used to classify several Iranian and foreign rice varieties and their crosses. Here, four local cultivars were crossed with five pure lines with IRRI source in a line × tester approach. In the next year, parents and their progenies arranged in randomized block design with three replications and planted at the research field of rice research institute of Iran. Some agronomical and morphological traits such as yield and its components were recorded. Analysis of variance showed significant differences between genotypes for all traits. The result of factor analysis based on principle component showed that three factors accounted %77.72 of total variance. These three factors were named as morphological characteristics, yield and its components and phenological factor. In yield and its components were some important traits such as grain yield, number of filled seed, number of empty seed and seed weight that correlation among these characteristics with grain yield was significant. Cluster analysis by UPGMA method divided genotypes to nine groups.