بررسي سهم مرتع در درآمد دامداري خانوار عشايري (مطالعه موردي: حوزه آبخيز هميان)

Investigating the share of rangelands in nomadic householdʹʹs stockbreeding income (ِCase study: Humian Basin)

مراتع اصلي‌ترين منبع تامين نياز غذايي دام در ايران است كه با مساحتي حدود 90 ميليون هكتار بخش اعظمي از خاك كشور را به خود اختصاص داده است. جامعه عشايري كشور جامعه‌اي است كه اساس زندگي آن‌ بر پايه دامداري و بهره‌برداري از مراتع بنا شده ‌است. اگرچه توليد گوشت و ساير فرآورده‌هاي دامي مهمترين و موثرترين دستاورد بهره‌برداري از مراتع در معيشت و اقتصاد خانوار عشاير است، اما همچنان جايگاه و سهم اين بخش از منابع‌طبيعي در درآمد اين بهره‌برداران به‌خوبي شناخته نشده ‌است. بنابراين؛ تحقيق حاضر را مي‌توان گامي براي شناخت و بررسي نقش و سهم مرتع در درآمد دامداري بهره‌برداران مراتع مناطق عشايري دانست. در اين بررسي تعداد دام، درآمد خالص، ناخالص، درآمد و هزينههاي دامداري بهرهبرداران عشايري، درآمدهاي حاصل از مرتع و مدت زمان بهرهبرداري از علوفه مراتع و نيز انواع منابع تامين نيازهاي غذايي دام اين بهرهبرداران مطالعه شد. اطلاعات اين تحقيق به?روش پيمايشي و از طريق تكميل پرسش‌نامه به?روش تصادفي از 50 خانوار بهره‌بردار عشايري حوزه آبخيز هميان از توابع شهرستان كوهدشت استان لرستان جمع‌آوري شد. . براي تجزيه و تحليل از تجزيه واريانس يكطرفه و مقايسه ميانگين با آزمون چند دامنه دانكن استفاده شد. بر اساس نتايج، سهم مرتع در درآمد خانوارهاي بهره‌بردار عشايري حدود 70 درصد درآمد خالص دامداري آنهاست. اين يافته‌ نشان‌دهنده ميزان اتكا اقتصادي و معيشتي بهره‌برداران عشايري به مراتع است.

Rangelands are the main food supply for the livestock of nomads in Iran. The nomadic of Iran leads to a self- dependent lifestyle by livestock on rangelands. The proportion of contribution of rangelands in household’s income of nomadic life is yet to be determined. So the results of this study seem to be of great importance regarding the recognition of the fundamental role of rangelands in the nomadic economy. In this study the number of livestocks, pure and impure income, livestock expenditures and income of nomadic pastoralists, other incomes from rangeland products, forage utilization as well as other livestocks requirements of the utilizers were studied. The data of this study have been collected through questionnaire filled out by 50 randomly chosen nomads’ pastoralists from Homian basin in Koohdasht town in Lorestan province. To analyse the results one - way ANOVA and the mean comparison of multi dimension DUNCAN test have been used. Based on the results, the rangeland share in nomadsʹ income proved to be over 70 percent of their stockbreeding income and the findings is an indication of economical reliance of nomadic pastoralists on rangelands.