بررسي عوامل مرتبط با كيفيت زندگي در بيماران مبتلا به اولسر پپتيك بر اساس الگوي پرسيد در شهر سنندج

Utilizing the PRECEDE Model to predict quality of life related factors in patients with Ulcer Peptic Disease in Sanandaj, Kurdistan, Iran

زمينه و هدف: در بيماري اولسر پپتيك (PUD) كه به زخم معده يا دوازدهه اطلاق مي‌شود و در بيشتر موارد مزمن و عود كننده است، خطر پايين آمدن كيفيت زندگي افزايش مي‌يابد. مشخص نمودن عوامل مرتبط با كيفيت زندگي بيماران PUD مي‌تواند بعنوان راهنمايي براي طرح ريزي برنامه‌هاي آموزشي براي اين بيماران و انجام مداخله‌هاي صحيح و مناسب جهت ارتقا كيفيت زندگي آنها عمل كند. لذا اين مطالعه با هدف تعيين عوامل مرتبط با كيفيت زندگي بيماران مبتلا به اولسر پپتيك بر اساس مدل پرسيد در شهر سنندج طراحي و اجرا گرديد. روش بررسي: اين مطالعه تحليلي- مقطعي بر روي 120 بيمار مراجعه كننده به درمانگاه بيمارستان بعثت شهر سنندج كه طي نمونه گيري تصادفي ساده بدست آمدند انجام شد. ابزار جمع آوري اطلاعات پرسشنامه اي بود كه بر اساس سازه‌هاي مدل پرسيد تدوين گرديده و مشتمل بر سازه هاي كيفيت زندگي، وضعيت سلامت، عوامل مستعد كننده (آگاهي و نگرش)، قادركننده و تقويت كننده همراه با رفتارهاي خود مديريتي بيماري اولسر پپتيك بود و بصورت مصاحبه تكميل گرديد. پايايي و روايي پرسشنامه‌ها تاييد گرديد. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با بكار گيري آزمونهاي ضريب همبستگي پيرسون، ANOVA ، t-test و همچنين تحليل رگرسيون تجزيه و تحليل شد. يافته ها: همبستگي مثبت و معني داري بين كيفيت زندگي و متغيرهاي وضعيت سلامت (01/0 > P)، آگاهي(05/0 > P) و عوامل قادر كننده (05/0 > P) و تقويت كننده (01/0 > P) وجود داشت. رفتارهاي خود مديريتي نيز با متغيرهاي وضعيت سلامت (05/0 > P) و عوامل تقويت كننده (01/0 > P) همبستگي معني دار داشت. در مجموع متغيرهاي مدل پرسيد 9/68% از واريانس كيفيت زندگي را پيش بيني نمودند و از ميان اين عوامل، وضعيت سلامت قويترين پيش بيني كننده (649/0=B) بود. بحث و نتيجه گيري: با توجه به توان بالاتر وضعيت سلامت در پيش بيني كيفيت زندگي و توانايي پيش بيني وضعيت سلامت توسط رفتارهاي خود مديريتي، ارايه يك برنامه آموزشي خود مديريتي براي بيماران مبتلا به PUD و خانواده‌هاي آنها كه تاكيد بيشتري روي حمايت اجتماعي بعنوان عوامل تقويت كننده داشته باشد، توصيه مي‌شود. با توجه به اينكه الگوي پرسيد در اصل يك مدل جهت برنامه‌ريزي است، مي‌توان اين الگو را در ايران به عنوان چارچوبي جهت برنامه‌ريزي مداخلات در جهت بهبود و ارتقا رفتارهاي خود مديريتي و نهايتاً كيفيت زندگي بيماران مبتلا به PUD به كار گرفت.

Background and Aim: Peptic Ulcer Disease (PUD), which is a prevalent disease, can have a considerable impact on patients’ quality of life (QOL). The aim of this study was to explore the factors related to QOL based on PRECEDE Model in patients with PUD in Sanandaj, Iran. Materials and Methods: A non-probability sample of 120 outpatients with PUD, referring to Beasat Hospital, in the city of Sanandaj participated in the study. The study took place between March and June of 2009. A descriptive, cross-sectional design was employed and the data were collected using a survey questionnaire based on PRECEDE model, consisting of QOL, Health Status, predisposing, reinforcing and enabling factors and self-management behaviors constructs. The data collected by interview and analyzed by SPSS v. 11.5. The statistical analysis of the data included Pearson correlation, t- test, one-way ANOVA and linear regression. Results: Health status (p < 0.01), reinforcing (p < 0.01) and enabling (p < 0.05) factors and knowledge (p < 0.05) as a predisposing factor were related to quality of life of peptic ulcer patients. Moreover, health status (p < 0.05) and social support as a reinforcing factor (p < 0.01) had significant relationships with self-management behaviors. Finally, all of PRECEDE variables accounted for 68.9% of the variation of quality of life in PUD patients. Discussion and Conclusion: With respect to the results of this study, preparing an educational program to promote self-management behaviors and quality of life in peptic ulcer patients is proposed. It was concluded that the PRECEDE Model may be used in developing countries, like Iran, as a framework for planning intervention programs in an attempt to improve the quality of life of patients with PUD. Key words: Quality of Life, Peptic Ulcer Disease, PRECEDE Model, Health Status, Self-management Behaviors