ارزيابي كنترل شيميايي موش ورامين، Nesokia indica در مزارع نيشكر خوزستان

Chemical Control of Nesokia indica Gray in Sugarcane Fields of Khuzestan Province

جوندگان (Rodentia) و از جمله موش ها از آفات مهم محصولات كشاورزي در تمام دنيا محسوب مي‌شوند. در مزارع نيشكر با جويدن ساقه نيشكر خصوصاً در قسمت طوقه گياه باعث قطع گياه شده و كاهش مستقيم محصول را به همراه دارد. در اين مطالعه‌ تغييرات جمعيت آفت در مزارع نيشكر و ارزيابي كنترل شيميايي آن در دو كشت و صنعت سلمان فارسي و حكيم فارابي در استان خوزستان در سال 86-1385 بررسي گرديد. براي بررسي جمعيت آفت، بعد از برداشت محصول (نيمه آذر ماه) و قبل از عمليات بازرويي، بررسي براساس تعداد لانه هاي فعال در سطح سه هكتار به طور هفتگي تا زمان عمليات بازرويي انجام شد. ادامه بررسي با شروع آبياري مزارع در اوايل فروردين و سبز شدن ني ها براساس ميزان خوردگي پنجه ها و خشكيدگي ناشي از آن در مزرعه و مشاهده لانه تا تيرماه ادامه يافت و بررسي نهايي در زمان برداشت ني بر اساس درصد ساقه هاي خورده شده انجام شد. ارزيابي كنترل شيميايي در قالب دو طرح آزمايشي به صورت كرت هاي كاملاً تصادفي در دو تيمار طعمه پاشي و بدون طعمه در سه تكرار انجام شد. در كشت و صنعت سلمان فارسي از طعمه آماده كلرت نوع روغني (بروديفاكوم، 005/0% ) استفاده شد و در كشت و صنعت حكيم فارابي طعمه فسفر دوزنگ 5% با دانه هاي گندم تهيه گرديد. اجراي طرح بعد از برداشت محصول و به محض نمايان شدن لانه ها آغاز شد و طعمه پاشي در دو تا سه نوبت با فاصله يك هفته انجام گرديد. تعداد لانه هاي فعال به عنوان شاخص بررسي در همه كرت هاي آزمايشي (تيمار و شاهد) شمارش گرديد و درصد كاهش تعداد لانه ها در هر نوبت محاسبه شد. موش هاي جمع آوري شده از مزارع همگي متعلق به گونه Gray Nesokia indica يا همان موش ورامين بود. نتايج نشان داد كه جمعيت آفت بعد از برداشت به اوج خود مي رسد به طوري كه در هر هكتار بيش از 100 لانه فعال موش ديده مي شود و با گذشت زمان از تاريخ برداشت، تعداد لانه هاي فعال به ويژه با عمليات بازرويي و بعد از آن با آغاز آبياري مزارع به تدريج كم مي شود. در اواخر فصل رشد با قطع آبياري جهت آماده شدن مزرعه براي برداشت، موش ها به مزرعه بازگشته و فعاليت و خسارت عمده آن ها در مزارع نيشكر آغاز مي شود به طوري كه دراين زمان ميزان خوردگي ني ها به وسيله موش بالغ بر20 درصد بود. در بررسي كنترل شيميايي طعمه پاشي با سم كلرت در سه نوبت بيش از 90 درصد جمعيت آفت را كاهش داد. طعمه فسفردو زنگ كه در دو نوبت مورد استفاده قرار گرفت كاهش معني داري در جمعيت آفت نشان نداد. بنابراين براساس نتايج اين پژوهش عمليات طعمه پاشي بهتر است بعد از برداشت محصول و قبل از عمليات بازرويي در مزارع انجام شود. هم چنين توصيه مي گردد كه از طعمه كلرت براي كنترل آفت استفاده شود

Rodents are one of the most important pest of agricultural crops in the world. Rats cause loss directly yeild in sugarcane fields with cutting stalk of cane. In this study, fluctuations of population and chemical control of Nesokia indica Gray in sugarcane fields were investigated in Salman Farsi and Hakim Farabi agro-industries in Khuzestan/Iran. After harvesting of crop (early December) active nests were counted in three hectares and sampling was continued until ratooning operations weekly. Sampling in April until Julay was conducted with counting of damaged and dried tillers or observing of nest. Final sampling was at harvesting time based on pecentage of damaged stalks. Evaluation of chemical control was conducted as completely randomized design including: plots with and without bait with three replications. Baits of Kelerat (Brodifacom 0.005%) and Zinc phosphide 5% with grains of wheat were used in agro-industries Salman-Farsi and Hakim Farabi respectively. Baits were used two or three times after harvesting with interval one week. Number of active nests were counted and then percentage of nest reduction was calculated. All captured rats from sugarcane fields were Nesokia indica Gray. Investigation of fluctuations of pest population showed that peak of pest population was after harvesting time that it was over 100 active nests per hectare. The population reduced gratualy (rats leave the fields) after that with ratooning operations and then irrigation of fields. Rats return into sugarcane fields with stopping of irrigation at late of plant growth stage, and start their activity. Damaged stalks was over 20%. Kelerat bait (three times) reduced pest population over 90%, but using of zinc phosphide (two times) was not reduced significantly it. It is better that chemical control of pest counduct after harvesting of crop and before ratooning operations. also, It is recommend.