ظهور و گسترش شيخيه در كرمان در دوره قاجار

Emergence and Development of Kermanʹʹs Sheykhid in Qajar Period

گسترش شيخيه در كرمان، متاثر از عوامل متعددي بود كه اين پژوهش در پي بررسي آن عوامل و عملكرد شيخيه در اين شهر است. بررسي داده‌هاي تاريخي بر اساس روش تحليلي در تحقيق تاريخي نشان مي‌دهد كه عوامل چندي با دامنه تاثيرگذاري متفاوت در اين جريان تاثير داشته‌اند: آشفتگي اوضاع اجتماعي ـ فرهنگي و از آن جمله وضعيت عقيدتي و فكري در كرمان، نبود حوزه علمي و فقاهتي قوي در اين شهر، همسايگي ولايت كرمان به يزد كه اقامتگاه شيخ احمد احسايي بود، دلبستگي حكمران كرمان، ابراهيم‌خان ظهيرالدوله به علمايي چون به شيخ احسايي، گروش پسر او حاج محمد كريم‌خان به شيخ تا آنجا كه از سيد كاظم رشتي، دومين رهبر شيخيه، اجازه‌نامه دريافت كرد، و... از عوامل مهم گسترش شيخيه در كرمان است. استفاده حاج محمد كريم‌خان از پشتوانه‌هاي مادي و معنوي در كرمان و كوشش وي و جانشينانش در برگزاري مجالس وعظ، سخنراني در مسجد و تدريس در مدرسه ابراهيميه و تاليف كتب و رسايل مستقل درباره فقه و كلام شيخي به انسجام عقيدتي و اجتماعيِ اين فرقه مذهبي كمك فراواني كردند.

A variety of factors did influence the expansion of Sheikhie in Kerman, and this study tries to consider those factors, along with the functions of Sheikhie in that city. A study of the historical facts, based on a historical research method, reveals different elements such as social and cultural chaos, especially in the intellectual atmosphere of Kerman; lack of strong canonic and scientific circle; Kermanʹs vicinity to Yazd Province - which was Sheikh Ehsaiʹs residence; inclination of Ebrahim Khan Zahir al-doleh, Kermanʹs ruler, to Sheikh Ehsai; Haj Mohammad Karin Khanʹs (His son) following of Ehsai and receiving permission From Seyyed Kazem Rashti. These are among the most important factors that caused such expansion. Also Haj Mohamman Karim Khanʹs use of material and spiritual backings in Kerman and his efforts, along with his successors’, in holding sermons, speeches in mosques, teaching in Ebrahimieh school, and compilation of books and epistles on Sheikhi canon helped this sect achieve social and intellectual coherence.