بينامتنيت دو متن: نقد تطبيقي داستان «فريدون» در شاهنامه و «شاه لير» شكسپير

Intertexuality of Two Texts: Comparative Analysis between King Lear and Feridoon

امروزه نقد تطبيقي مي‌تواند ميزان تعالي فرهنگ‌ها و تبادل تفكرات را در حوزه ادبيات براي آشنايي با اصالت، عمق، غنا و تفاهم‌هاي فرهنگي و دوري از تعصبات و يك‌جانبه‌نگري‌هاي علمي – ادبي نشان دهد. بررسي تطبيقي دو متن «داستان فريدون» و «شاه لير» نشان‌دهنده همسرايي و برهم‌نمايي‌هاي ذهني دو شاعر توانا در دو فرهنگ متفاوت و لاجرم دو زبان متمايز در دو موضع تاريخي گوناگون است. هر‌چند آگاهانه‌بودن يا نبودن اين «بينامتنيت» و برهم‌نمايي قابل اثبات نيست و نويسندگان و محققان پيشين نيز در اين‌باره چيزي نگفته‌اند، آنچه آشكار است وجود همسرايي‌ها و يكساني‌هاي بارز در اين دو متن است. كشف «همساني پيرنگ»، «تراژدي بودن»، «انگيزه‌ها»، «خانوادگي بودن»، «تقسيم پادشاهي»، «حضور سرنوشت و تقدير»، «حضور عرفان سطحي»، «موازي بودن شخصيت‌ها»، «كشمكش»، «پيشگويي»، «همسرايان»، «بحران» و... از گزاره‌هاي مشترك ميان اين دو متن است. بررسي و تحليل اين اشتراكات براي نشان دادن قطعيت «بينامتنيت» در اين دو متن، مهم‌ترين دستاوردهاي اين مقاله است.

Comparative study these days has opened investigating in order to illuminate and crystalize therange of relationships between cultures and also to show the originality and richness of one literature in comparison with the other. Comparative analysis between Freedon’s tragedy and King Lear shows the interlocking relationship and arrangement between these two texts in the bedstead of two unlike and completely dissimilar cultures and different historical contexts and also with two kind of languages. Although mapping out the conscious or unconscious trace and impact of these texts over each other is completely impossible but the high level of intersexuality between the two texts is obvious, so that this relationship and affiliation could not be ignored. “Resemblance of plot”, “being tragically”, “impulses”, “familiarity of two texts”, “dividing of kingdom”, “presence of destiny”, “parallel of characters”, “conflict”, “prediction” and “chorus” could be accepted as issues, which are convinced common points between the two texts. The analysis and survey toward understanding the equivalence between the two texts by the help of comparative literature is the fundamental question, which has been followed by this paper.