تحليل ريخت‌شناسي روايت اسطوره‌اي «كتيبه»‌ بر اساس نظريه ولاديمير پراپ

Morphologic Analysis of Poetry “Katibe” (inscription) According to the Theory of Vladimir Propp

در اين مقاله به بررسي ريخت‌شناسانه شعر «كتيبه» اخوان ثالث پرداخته‌ايم. به اين منظور، نخست به تعريف ريخت‌شناسي پرداختيم، سپس روايت اسطوره‌اي «كتيبه» را از منظر اين نظريه، مورد تجزيه و تحليل قرار داديم و به خويشكاري ‌ها، شخصيت‌ها و حركت‌هاي روايت تقسيم كرديم. «كتيبه» از شعرهاي روايي اخوان است كه شكلي نمايشي و دراماتيك دارد. شيوه روايت و داستان‌پردازي در اين شعر به گونه‌اي است كه شاعر با توصيف‌هاي خود، فضايي مي‌آفريند كه خواننده از زاويه ديد دلخواه او به اجزا و عناصر داستان بنگرد. از بيست و سه خويشكاري موجود در «كتيبه»، هجده خويشكاري اصلي و پنج خويشكاري، فرعي است. خويشكاري‌هاي «خبردهي»، «خبرگيري»، «فريبكاري»، «فريب‌خوردن» و «غيبت» فرعي و بقيه خويشكاري‌ها اصلي هستند. خويشكاري‌هاي «مصيبت» و «عمل قهرمان» در كل روايت تكرار مي‌شوند. در نگاهي كلي مي‌توان جنس شخصيت‌هاي «كتيبه» را به دو دسته انساني و طبيعي (تخته سنگ و زنجير) تقسيم كرد. در شعر روايي «كتيبه»، پنج شخصيت انجام‌دهنده خويشكاري‌ها هستند. در اين شعر روايي، سه حركت وجود دارد كه اين حركت‌ها با تعادل حكايت‌ها در پيوند هستند.

In this paper, we researched about poetry “Katibe” (inscription) according to the theory of morphology. For this purpose, we defined the theory of morphology. Then, according to this theory, this poem has been analyzed. This poem is divided into roles, personalities and movements. Katibeh (Inscription) is a narrative poem that has dramatic structure. In this poem, the reader sees the story from the poetʹs point of view. There are twenty-three roles in the poem. Characters in these poems are divided into two categories: Human and natural. In this poem, five characters are doing things and there are three movements.