مقوله «اتباع» در لغت‌نامه دهخدا (يك بررسي مجدّد)

Echo Reduplication in LoghatNâme

لغت نامه ها از اساسي‌ترين معيارها در آموزش و پژوهش زبانند، لذا انتظار مي رود عاري از هرگونه اشكال باشند. با اين وجود به نظر مي رسد كه در تعيين مقوله‌هاي واژگاني تعداد قابل توجّهي از واژه‌هاي موجود در لغت نامه هاي فعلي، تناقض و ناهماهنگي هايي وجود دارد. در اين مقاله به بررسي بحث اتباع در مدخل-هاي واژگاني لغت نامه دهخدا مي پردازيم؛ بدين منظور، پس از تعريف فرايند اتباع و مشخصه هاي آن در زبان فارسي، تمامي مدخل هايي را كه در لغت نامه دهخدا براي آن‌ها ساخت اتباع درنظرگرفته شده، استخراج شده و با تكيه بر تعاريف زبان شناختي ارايه‌شده براي ساخت اتباع، هر يك مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه در لغت نامه دهخدا، مداخل واژگاني داراي عنوان اتباع، در برخي موارد با يكديگر تناقض دارند و از ديدگاه زبان شناسي، بعضي از آن‌ها را اساساً نمي توان اتباع در نظر گرفت. يكي از اهداف اين مقاله، تاكيد بر اين نكته است كه براي تحليلداده‌هاي زبان فارسي، بايد به ويژگي-هاي زباني آن‌ها توجه كرد و نبايد به انگاره هاي طرح شده در زبان هاي ديگر استناد كرد و همچنين در تعيين مقوله كلمات، بايد مفاهيم دستوري سنّتي را از مفاهيم زبان شناختي متمايز كرد.

Dictionaries are regarded as the basic criteria in language teaching and research; therefore, they are expected to be free from analytic fallacies. However, it seems that there are some inconsistencies in the definition of the morphological units in Persian dictionaries. In this article, echo reduplications (or Etbâ’) are studied in the text of LoghatNâme by Dehkhodâ. To this end, after defining the process of echo reduplications, all the entries which have been labeled to belong to this category, were extracted and analyzed according to the linguistic definitions available for echo reduplication. The analysis revealed that many of the entries with an echo reduplication label have not been treated correctly, and this error takes its roots from either referring to the echo contractions in other languages, or sticking to the traditional definitions of this issue.