شعر معاصر و چهار فرم غيرروايي

نقد نو با سركردگي منتقداني چون پن وارن، ويمست، كلينث بروكس و رنه ولك در تلاش براي خوانش و كشف دقيق و علمي توانايي ادبيات منظوم، به تفاوت‌ها و تمايزهاي بين شعر كلاسيك و شعر معاصر در ادبيات انگليس رسيد. شاخه جنوبي نقد نو در امريكا كه بيشتر از شاخه شمالي در انگليس ـ ريچارد، اليوت، امپسون ـ به مشخصه‌هاي هستي‌شناختي و صوري شعر توجه علمي داشتند، به اين اعتقاد رسيدند كه عنصر غالب در نظام صوري اشعار كلاسيك روايت است. بروكس در كتاب شعر مدرن و كلاسيك نظام صوري اثر هنري را تابع روح زمانه و ميزان پيچيدگي جامعه مي‌داند. او معتقد است كه منتقدان بايد در سطحي دروني‌تر، ژرف‌تر و انتزاعي‌تر به آثار ادبي بنگرند. بروكس در كنار نظام روايتي حاكم بر شعر كلاسيك چهار نوع فرم غيرروايي ـ مقوله‌اي، خطابي، انتزاعي، تداعي‌گرـ را براي شعر معاصر انگليس و امريكا در نظر مي‌گيرد. او مي‌گويد اين نظام‌هاي غيرروايي پيچيده‌تر از نظام روايي هستند و گاهي نيز با هم مي‌آميزند و نظام صوري دشوارتري را پيش‌روي مخاطب قرار مي‌دهند. سوال اين مقاله اين است كه آيا مي‌توان شعر معاصر ايران را با استناد به اين فرم‌هاي غيرروايي نقد صوري كرد يا نه؟ پيش‌فرض اين است كه در كنار حضور فرم روايي در شعر نيما، اخوان و ديگران فرم‌هاي غيرروايي يا صورتي تركيبي از چند فرم غيرروايي در شعر معاصر قابل كشف است كه اين خود لازمه روح زمان و مقتضيات مكان و هدف هنر در آن برهه زماني است