بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد ژنوتيپ‌هاي نخود متحمل به سرما در شرايط كشت انتظاري در مشهد

Evaluationg Yield Components and Yield of Cold Tolerant Genotypes ofChickpea(Cicer arietinum L.) under Entezary Sowing of Mashhad

با توجه به برتري‌هاي موجود در كشت پاييزه نخود، شناسايي ژنوتيپ‌هاي‌ متحمل به سرما و خشكي با عملكرد مناسب، يكي از ضرورت‌ها به شمار مي‌رود. لذا در اين آزمايش، 81 ژنوتيپ نخود شامل 74 نمونه متحمل به سرما و 7 نمونه نخود رايج كشور (شامل كاكا، جم، كرج، 482ILC، 3279ILC، C-48-84Flip و آرمان)، به‌صورت كشت انتظاري در مزرعه مورد ارزيابي قرار گرفت. آزمايش در قالب طرح لاتيس ناقص با 3 تكرار شامل 9 بلوك در هر تكرار و 9 كرت در هر بلوك، انجام گرفت. در اين بررسي، اجزاي عملكرد دانه (شامل تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن 100 دانه)، درصد بقا ، عملكرد دانه، عملكرد زيستي و شاخص برداشت، اندازه‌گيري شد. براساس نتايج، تفاوت ميان ژنوتيپ‌ها از نظر كليه صفات اندازه‌گيري شده، معني‌دار بود (05/0?P). در حالي كه تنها يكي از ژنوتيپ‌ها (951MCC) در مرحله گياهچه‌اي به‌طور كامل از بين رفت، گستره درصد بقا در ميان ديگر ژنوتيپ‌ها از 52 تا 97 درصد متفاوت بود. عملكرد دانه در 32 درصد از ژنوتيپ‌ها بيش از40 گرم در متر مربع و در 5 درصد از آنها بيش از 61 گرم در متر مربع بود. همبستگي بين عملكرد دانه با ارتفاع بوته (**21/0 r=) و وزن دانه در بوته (**54/0(r=، مثبت و معني‌دار بود. با توجه به نتايج به‌دست آمده، به نظر مي رسد امكان دستيابي به ژنوتيپ‌هاي مقاوم به سرما و خشكي جهت كشت انتظاري در مناطق مشابه مشهد وجود دارد.

Regarding to superiority in fall sowing of chickpea, introduction of cold tolerant genotypes with high yield is necessary. Therefore, in this study, 81 cold tolerant chickpea genotypes (including kaka, jam, Karaj, ILC482, ILC3279, Flip84-48-C and Arman) were evaluated. The experiment was carried out in lattice design with 3 replication including 9 blocks per replication and 9 plots per block. phenological stages including days from sowing to emergence, emergence to flowering and flowering to ripening, morphological characteristics including plant height, number of branches per plant and sum of branches length per plant, yield components including number of pods per plant, number of seeds per pod and 100 seed weight, survival percentage, seed yield, biological yield and harvest index were measured. Total precipitation amount from sowing to harvest was 267mm. Based on the results, the differences among the genotypes for all of measured traits were significant (P?0.05). While, only one genotype (MCC951) was completely lost in seedling stage, survival percentage among the others varied from 52 to 97%. Seed yield was more than 40 g/m2 in 32% of genotypes and more than 61 g/m2 in 5% of them. There were positive and significant correlations between seed yield and vegetative period (r=0.17**), reproductive period (r=0.23**), plant height (r=0.21**) and seed weight per plant (r=0.54**). based on this results, it appears that same of the samples in chickpeas with suitable agronomical characteristics, have appropriate potential for Entazary culture.