بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد ژنوتيپ‌هاي متحمل به سرماي عدس (Lens culinaris Medik.) در كشت پاييزه تحت شرايط آبياري تكميلي در مشهد

Evaluation of Yield and Yield Components of Cold Hardy Lentils(Lens culinaris Medik.) in Fall Sowing under Supplementary Irrigation in Mashhad

ارزيابي كلكسيون عدس مشهد در چند سال گذشته منجر به شناسايي تعدادي ژنوتيپ عدس متحمل به سرما جهت كاشت پاييزه در اين منطقه مرتفع شده است، با وجود اين در خصوص واكنش عملكرد و اجزاي عملكرد اين ژنوتيپ‌ها در شرايط كاشت پاييزه اطلاعات چنداني در دسترس نيست. از اين رو آزمايش حاضر در سال زراعي 87-1386 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي مشهد با كاشت پاييزه 19 ژنوتيپ عدس طراحي و اجرا شد. گستره درصد بقا در ميان ژنوتيپ‌ها از 61 تا 97 درصد متفاوت بود. ژنوتيپ‌هاي MLC20، MLC12 و MLC29 با بيش از 95 درصد بيشترين درصد بقا را دارا بودند. در ميان ژنوتيپ‌هاي مورد آزمايش، عملكرد دانه از 28 تا 166 گرم در متر مربع متغير بود. در اين ميان ژنوتيپ‌هاي MLC29، توده محلي رباط و MLC20 به ترتيب با 166، 129 و127 گرم در مترمربع، بيشترين مقدار عملكرد دانه را دارا بودند. بين عملكرد دانه با درصد بقا ، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن دانه در بوته همبستگي مثبت و معني داري وجود داشت. همبستگي وزن صد دانه با عملكرد دانه منفي و معني دار بود و ژنوتيپ‌هايي با وزن صد دانه كمتر عملكرد بيشتري داشتند. كشت پاييزه عدس با استفاده از ارقام مقاوم به سرما كه عملكرد خوبي نيز داشته باشند مي‌تواند منجر به عملكرد بيشتر، افزايش سطح زير كشت و توليد اين محصول پروتييني در مناطق سردسير شود.

Evaluation of Mashhad Lentil Collection (MLC) have been resulted to recognition of some cold tolerant lentil for fall sowing in this highland region. However, there is not information about the yield and yield components of these genotypes in fall sowing. Therefore This study was carried out in 2007-2008 growing season at Research Farm of Agricultural College, Ferdowsi University of Mashhad with planting of 19 lentil genotypes. The range of survival percentage among genotypes were different from 61 to 97% . MLC20, MLC12 and MLC29 with more than 95% had the most survival percentage. Seed yield of genotypes were different from 28 to 166 g/m2. MLC29, Robat and MLC20 with 166, 129 and 128 g/m2 produced the highest seed yield, respectively. Correlation between seed yield and winter survival percentage, pod per plant, seed per plant, seed per pod and seed weight per plant was positive and significant. Correlation between seed yield and 100 seed weight were negative and significant, therefore genotypes with lower 100 seed weight produced more seed yield. Fall planting of lentil using high yielding cold tolerant genotypes can led to more yield, increasing the lentil planting area and production of this protein-rich legume in cold regions.