تاثير طول دوره‌هاي كنترل و تداخل جمعيت طبيعي علف‌هاي‌هرز بر عملكرد و اجزاي عملكرد كلزاي پاييزه (Brassica napus L.)

Yield and Yield Components of Winter Canola (Brassica napus L.) Affected by Control and Interference Durations of Weeds Natural Population

به منظور تعيين دوره بحراني كنترل علف‌هاي‌هرز و بررسي تاثير طول دوره‌هاي تداخل و كنترل جمعيت طبيعي علف‌هاي‌هرز بر عملكرد و اجزاي عملكرد كلزاي پاييزه (Brassica napus L.) در منطقه غرب تهران، آزمايشي در سال 1384 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 14 تيمار و 3 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. گروه نخست تيمارها موسوم به تيمارهاي كنترل شامل وجين علف‌هاي‌هرز تا مرحله دوبرگي، چهار برگي، شش برگي، هشت برگي، شروع گلدهي و اواسط غلاف دهي كلزا بود. در گروه دوم موسوم به تيمارهاي تداخل، علف‌هاي‌هرز تا مراحل فنولوژيك ياد شده در مجاورت كلزا رشد يافتند و از آن پس تا پايان فصل وجين شدند. علاوه بر اين، دو تيمار رقابت تمام فصل و عاري از علف‌هاي هرز نيز به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. در پايان هر يك از مراحل فنولوژيك، علف‌هاي‌هرز موجود در تيمارهاي تداخل وجين، تفكيك و ماده خشك آن‌ها اندازه گيري شد. همچنين در طي فصل رشد كلزا، براي تعيين تغييرات ارتفاع و ماده خشك، از هر كرت نمونه برداري شد. در انتهاي فصل رشد نيز عملكرد دانه و اجزاي عملكرد كلزا در تيمارهاي مختلف تعيين شد. نتايج نشان داد با افزايش طول دوره تداخل يا كاهش طول دوره كنترل علف‌هاي‌هرز تمامي اجزاي عملكرد كلزا به جز وزن هزار دانه كاهش معني داري يافتند. علاوه بر اين، با تداوم تداخل علف‌هاي‌هرز تا بيش از مرحله چهار برگي كلزا، عملكرد دانه نسبت به تيمار شاهد (كنترل در تمام فصل) بين 20 تا 70 درصد كاهش يافت. همچنين با به تاخير افتادن كنترل علف‌هاي‌هرز تا ورود كلزا به مرحله روزت، عملكرد دانه روند نزولي داشت. به اين ترتيب با برازش معادلات گامپرتز و لجستيك، دوره بحراني كنترل علف‌هاي‌هرز در اين آزمايش از مرحله چهار برگي تا پيش از شروع مرحله روزت در كلزا (25 تا 70 روز پس از سبز شدن) برآورد شد.

In order to determine the critical period of weed control and investigation the effect of periodical control and interference of weeds natural population on yield and yield components of winter canola (Brassica napus L. cv. Okapi) in west region of Tehran an experiment was carried out at research field of Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran on 2004-5 growing season. Fourteen experimental treatments which divided into two sets were arranged in randomized complete blocks design with three replications. In the first set, the crop was kept weed-free from canola emergence time to two-leaf stage (V2), four-leaf stage (V4), six-leaf stage (V6), eight-leaf stage (V8), initiation of flowering (If), %50 of pod set (%50Ps) and final harvest (H). In the second set of treatments, weeds were permitted to grow with the crop until above mentioned stages and then related plots kept weed free till end of season. Furthermore two additional treatments known as whole season control and whole season weed infested were established. At mentioned phonological stages in interference treatments weeds were removed, separated to species and measured for dry weight. Also during canola growth season trend of plant height and dry matter distribution were studied. At the end of season canola grain yield and yield components were determined. Results showed that extending interference duration and limiting weed control duration significantly decreased all canola yield components except 1000 grain weight .Furthermore extended weed interference duration up to canola 4-leaf stage decreased %20-70 of grain yield in compare to whole season control. Delayed weed control up to early rosette stage creates decreasing trend in canola grain yield. According to Gompertz and Logistic equations, critical period of weed control in canola was estimated between 25-70 days after emergence of canola.