تاثير تاريخ كاشت، تراكم بوته و مهار علف هاي هرز بر عملكرد و اجزاي عملكرد سويا (Glycine max L.)

The Effect of Sowing Date, Plant Density and Weeds Control on yield and Yield Components of Soybean (Glycine max L.)

به منظور بررسي اثرات تاريخ كاشت، تراكم بوته و مهار علف هاي هرز بر عملكرد و اجزاي عملكرد سويا، آزمايشي به صورت فاكتوريل اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل تاريخ كاشت در دو سطح (6 خرداد و 19 خرداد) و تراكم بوته در سه سطح (25، 33 و 50 بوته در مترمربع) بصورت فاكتوريل به عنوان عامل اصلي و آلودگي علف هاي هرز در دو سطح (مهار كامل و عدم مهار علف هاي هرز) به عنوان عامل فرعي بودند. نتايج نشان داد كه با تاخير در كاشت اكثر صفات مورد بررسي از جمله تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف در ساقه اصلي و فرعي، عملكرد تك بوته، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك بطور معني داري (01/0P ?) كاهش يافتند به طوري كه تاريخ كاشت 6 خرداد با 71/909 كيلوگرم در هكتار عملكرد دانه بيشتري نسبت به تاريخ كاشت 19 خرداد با 44/487 كيلوگرم در هكتار داشت كه اين كاهش عملكرد 46 درصد بود. همچنين تاثير تراكم بوته بر برخي صفات از جمله تعداد غلاف در بوته در سطح احتمال (05/0P ?) و تعداد غلاف در ساقه اصلي و فرعي در سطح احتمال (01/0P ?) معني دار بود. افزايش تراكم موجب كاهش اكثر صفات مورد بررسي شد اما بر عملكرد دانه تاثير معني داري نداشت. تمامي صفات مورد مطالعه بجز شاخص برداشت در واكنش به عدم مهار علف هاي هرز كاهش چشمگيري پيدا كردند به گونه اي كه وجود علف هاي هرز به ترتيب باعث كاهش67 %، 14%، 61 % ، 63 % تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك نسبت به شرايط مهار علف هاي هرز شد. بطور كلي مي توان گفت كه به لحاظ عملكرد و اجزاي عملكرد تاريخ كاشت 6 خرداد و تراكم 33 بوته در متر مربع در شرايط مهار علف هرز و تراكم 50 بوته در شرايط آلودگي به مراتب بهتر از 19 خرداد و بقيه تراكم ها مي باشند.

To evaluate the effects of sowing date, plant density and weed control on yield and yield components of soybean, a field experiment was conducted during spring 2009 at University of Zanjan based on a factorial split plot on the basis of randomized complete block design, with three replications. Treatments were including sowing date in two levels (sowing on May 27th and June 9th) and plant density as main plot in three levels: low density (25 plants. m-2), optimum density (33 plants. m-2) and high density (50 plants. m-2) and weed control as sub plot at two levels: (control and no control). The results showed that the delayed sowing decreased significantly p?0.01 in most traits such as the number of pods per plant, number of pod per main stem, number of pod in branches, yield per plant, grain yield and biological yield. Planting on May 27th with 909.71 kg.ha-1 had the highest grain yield and planting on June 19th with 487.44 kg.ha-1 had the lowest grain yield that this yield was 46%. Plant density had significant effect on number of pods per plant, and pod number per main stem and pod number of branches. Increasing plant density did not decrease grain yield. All studied traits except harvest index reduced in the response to weed interference. Weed interference reduced 67%, 14%, 61% and 63% the number of pods per plant, number of seeds per pod, grain yield and biological yield compare to the weed control treatment, respectively. It was concluded that sowing on May 27th and 33 plant.m-2 plant density in weed control treatment and 33 plant.m-2 plant density in weed interference was better than sowing on June 19th and other plant density.