بررسي تنوع ژنتيكي و مقايسه تحمل به تنش خشكي ژنوتيپ هاي گلرنگ اهلي (Carthamus tinctorius) و گلرنگ وحشي (C. oxyacanthus)

Assessment of the Genetic Variation and Drought Tolerance among Genotypes of Cultivated and Wild Species of Safflower (Carthamus tinctorius and C.oxyacanthus)

به منظور بررسي تحمل به خشكي لاين ها، توده هاي گلرنگ اهلي (Carthamus tinctorius L.) و گلرنگ وحشي (C. oxacanthe) آزمايشي در سال 1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان انجام شد. در اين آزمايش تعداد 20 ژنوتيپ، شامل 13 توده و لاين اهلي به همراه 7 توده وحشي در سه سطح رطوبتي شامل بدون تنش (80 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A) تنش متوسط (130 ميلي مترتبخير از تشتك تبخير كلاس A) و تنش شديد (180 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A) در قالب سه طرح بلوك كامل تصادفي در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج بررسي تنوع ژنتيكي، نشان دهنده تفاوت قابل ملاحظه در بين جمعيت هاي گلرنگ اهلي و وحشي از نظر صفات زراعي و مورفولوژيك بود به عنوان مثال تعداد طبق (غوزه) در بوته ژنوتيپ هاي وحشي نسبت به نمونه‌هاي اهلي به طور معني داري بيشتر بود كه مي توان از پتانسيل اين گونه ها براي بهبود ژنتيكي گلرنگ اهلي از طريق هيبريداسيون بين گونه اي استفاده كرد. نتايج نشان داد تنش رطوبتي تاثير معني داري بر تمام صفات مورد بررسي داشت. تفاوت زيادي بين دو گونه اهلي و وحشي از نظر تحمل به تنش خشكي وجود داشت به‌طوري كه با افزايش شدت تنش از سطحي به سطح ديگر، عملكرد نمونه هاي اهلي به طور معني داري كاهش يافت در حالي كه عملكرد نمونه-هاي وحشي در شرايط عدم تنش، تنش متوسط و تنش شديد تفاوت معني داري نشان نداد. نتايج نشان داد كه گونه وحشي از نوعي پايداري عمومي تحت شرايط تنش از خود نشان مي دهند كه مي تواند به عنوان منبع ژني مفيد براي انتقال ژن هاي مقاومت به گونه اهلي مفيد باشد.

This experiment was conducted to evaluate the drought tolerance of cultivated (Carthamus tinctorius L.) and wild safflower (C. oxyacanthus Bieb) populations at Research Farm of College of Agriculture, Isfahan University of Technology located at Lavark-Najafabad in 2008. A randomized complete block design with 3 replications was used in each of irrigation levels after 80, 130 and 180 mm evaporation from class A pan, respectively. Evaluation of genetic variation revealed a significant difference among cultivated and wild safflower genotypes for agro-morphological traits. For example wild safflower had significantly higher value for the number of heads per plant indicating that it can be used for improvement of cultivated species through intra-species hybridization. Moisture stress also had a significant effect on all studied traits. Clear differences existed between the two species (cultivated and wild) for moisture stress tolerance with the wild species being more tolerant than the cultivated one. Increasing water stress level caused significant reduction in the seed yield of cultivated genotypes whereas the wild genotypes were not affected as much. Results indicated that wild safflower has a general stability under moisture stress which is useful source for improvement of drought tolerance in cultivated safflower.