روشهاي رسمي و غيررسمي حل اختلاف در پرونده‌هاي قتل عمد در ايران

Formal and Informal Means of Conflict Resolutions in Murder Cases in Iran

مجازات قتل عمد بر مبناي حقوق كيفري اسلام و قوانين موضوعه ايران قصاص است كه با درخواست اولياي دم قابل اجراست. گرچه اين مجازات در قرا ن كريم و در زمان حاكميت پيامبر اكرم (ص) پيش بيني گرديد،‏ اجراي آن در همان زمان با لحاظ آيات قرآ ني مشوق عفو و توصيه هاي پيامبر اكرم (ص) به مصالحه و سازش بسيار نادر بود. پيامبر اكرم (ص) واِيمه معصومين (ع) در صورت وقوح قتل عمد غالبا پادرمياني كرده،‏ با ايجاد مصالحه و سازش ضمن پيشگيري از قصاص عدالت،‏ دشمني ناشي از قتل واقع شده را نيز ازميان برمي داشتند. به همين دليل در رواياتي از پيامبر اكرم (ص) وايمه معصومين (ع) به صورت قابل توجهي توصيه به مصالحه در ميان مسلمانان را مي يابيم. با توجه به اين كه مصالحه،‏ ايجاد سازش ميان،‏ طرفين در جوامع اسلامي يك سنت حسنه تلقي مي گردد،‏ امروزه در ايران در موارد قابل توجهي اين سنت اجرا شده و بزرگان جامعه اعم از ريش سفيدان و اشخاص صاحب نفوذ اجتماعي،‏ بويژه در ميان قبايل،‏ عشاير و خانواده هاي مذهبي با پادرمياني و وساطت،‏ اولياي دم را به سمت و سوي سازش سوق مي دهند و در نتيجه اقدامات آنان،‏ قصاص قاتل،‏ جاي خود را به گذشت معوق يا بلاعوض مي دهد و در نتيجه عدالت ترميمي به صورت عملي و اجرايي در اين موارد قابل اجراست.

Based on Sharia rulings the formal response of post revolutionary Iranian criminal law to murder and intentional corporal injuries is the law of retaliation upon the demand of victim’s family. Although this punishment was established in Koran at the time of sovereignty of Prophet Mohammad, its enforcement at that time was under severe moral commands for reconciliation and amnesty. The prophet and Imams have always interfered to settle these cases through non-retributive means and accordingly, in their traditions one find a lot of recommendation to the Muslims to mediate between the conflicting parties of murder for the sake of peace and justice. Nowadays, in some cases of murder the same solution happens by interference of some special honorable persons particularly by greybread men, clergymen and descendents of prophet Mohammad in holy cities of Iran, specially in some parts and tribes of Iran. Many evidences show that this mechanism in the cotext of tribal and religious families and especially among the faithful circles functions very good in restoring harms and settlement of conflicts. In this article, the researcher has studied religious texts as well as the cases in the Iranian justice system.