خير و شرّ در فلسفه و آيات و روايات

Good and Evil

از جمله مسايلي كه از دير زمان، توجه پژوهشگران و صاحب‌نظران در مسايل اعتقادي را به خود جلب كرده است، مسيله «خير و شر» مي باشد. درباره جهان به طور كلي و نيز درباره انسان و جامعه بشريت به طور خاص، از نظر اين‌كه آيا هستي جهان خير و حق است و يا شر و باطل و يا آن‌كه مركب از هر دو است، و اگر به هر دو قايل شديم، اصالت از آن كدام است، نظرهاي گوناگوني بيان شده است كه سبب ترديد يا اشكال بعضي در عدالت يا حكمت آفريدگار شده و حتي با اعتقاد به تركيب دوگانه عالم از «خير و شر» اصل وجود آفريدگار مورد ترديد قرار گرفته است. در حال حاضر سخن از سازگاري يا ناسازگاري مقومات ديني است و در راس سيستم‌هاي ديني، سخن از خدايي است كه جامع جميع صفات كماليه است، خدايي كه ذات و صفاتش را حدّي نيست و قادر مطلق و خيرخواه مطلق است. اضافه شدن قضيه «شر وجود دارد» به اين سيستم‌ها آنها را با مشكلي جدّي روبرو كند. در اين مقاله پس از ارايه پاسخ‌هايي كه حكماي اسلامي بدين پرسش‌ها داده اند، رهيافت برخي از متفكران معاصر را مطرح مي كنيم و با تبيين و تطبيق تعدادي از آرا و عقايد مشهور در اين زمينه، به تجزيه و تحليل دقيق فلسفي مسيله خير و شر مي پردازيم.

The question of good and evil is among problems discussed by scholars and researchers from ancient times. Existence of evil affairs such as death, disease, disaster, poverty, impotence, pain, suffering, difference in creation and society, war, and Satan has caused some to believe in the lack of justice in the cosmic order. The approach of contemporary religious critiques to the question, however, has remarkably changed. Presenting answers of Islamic sages to the questions, the present essay offers the approach of some contemporary thinkers in this regard and precisely analyzes the problem from a philosophical perspective through expounding some well known opinions.